BÀI HÁT NGA ĐẦU TIÊN TÔI BIẾT
(Nhân dịp kỷ niệm sinh nhật Matxcova 872 tuổi, 9/9/1147-9/9/2019)
Tôi còn nhớ từ năm học vỡ lòng (1961-1962), bác hàng xóm nhà tôi hồi đó là đại tá Đỗ Đức Kiên- Cục trưởng Cục Tác chiến, Bộ Tổng tham mưu mới đi học ở Liên Xô về đã dạy cho tôi 1 đoạn bài hát "Matxcova Tháng Năm" (Москва-Майская) bằng tiếng Việt và cả tiếng Nga. Bác dạy tôi hát tiếng Nga bằng cách chép phiên âm ra tiếng Việt mà cho đến bây giờ tôi vẫn thuộc. Khi đó tôi hay nghêu ngao hát vì thích giai điệu sôi động, hào hùng của nó:
"Nắng sớm mai hồng nhẹ phơi phới lòng
Chiếu ven tường cổ kính Kremlanh,
Ánh dương kia tỏa sáng muôn nơi nơi
Khắp Liên Xô hát ca đón mừng.
Chốn Kremlanh bừng ngàn tia nắng hồng.
Khắp phố phường bừng chiếu ánh dương.
Matxcova là trái tim Liên Xô,
Khắp thế gian đất nước đón chào.
Hỡi Matxcova thành phố của ta,
Ngàn đời yên vui mến yêu chan hoà.
Hỡi Matxcova thủ đô yêu mến,
Sáng tươi rực trời giữ yên hoà bình".
Mãi đến sau này khi sang Liên Xô học đại học, thỉnh thoảng đến những ngày lễ tháng Năm xem ti vi lại nghe thấy bài hát này vang lên trong các cuộc diễu hành thì mới biết đó là bài "Matxcova Tháng Năm". Tôi tin là bài hát này rất ít người Việt Nam biết. Và nếu có ai đó biết thì chắc tuổi cũng rất cao rồi.
Diễu hành trên Quảng trường Đỏ 1/5/1973.
Bài hát này ra đời từ năm 1937 do hai nhạc sĩ Dm. và Dan. Pokrass sáng tác dựa trên lời thơ của V. Lebedev Kumach. Đến năm 1959 lời bài hát sửa lại bỏ khổ 4 và 5 ( tức đoạn 2) vì có nói đến Stalin mà tại Đại hội 20 Đảng CSLX từ 2/1956 đã phê phán chủ nghĩa sùng bái cá nhân ông.
Hôm nay nghe lại bài hát này và xin giới thiệu với các bạn bản dịch bài hát (năm 1959) của tôi...
MATXCƠVA THÁNG NĂM
Trên bức tường Kremli cổ kính
Phủ lên ánh sáng dịu nhẹ ban mai,
Thức dậy bình minh muôn ngàn tia nắng
Chiếu xuống đất đai bát ngát Liên bang.
Cơn gió lạnh thổi qua cổng vắng,
Tiếng ồn ào trên đường phố vọng về.
Chào buổi sáng, thành phố yêu mến nhé,
Thành phố- trái tim của tổ quốc thân yêu!
Thành phố mạnh mẽ, sôi động những sớm chiều,
Thành phố bất khả chiến bại bao năm tháng,
Ơi Matxcova, ơi đất nước vô vàn yêu dấu,
Ta yêu Người hơn tất cả, Người ơi!
Ngày mới hân hoan đã đến rồi,
Trên phố biển ầm ào tiếng sóng vỗ.
Từ cửa sổ ngôi trường đang mở
Tháng mười về vang lên giọng trẻ thơ.
Tháng năm trôi đi như dòng sông vẫn chảy
Dọc cây cầu rộng lớn vắt ngang sông,
Bài hát du dương vang mãi trong lòng
Ngân xa trên thành Matxcova xinh đẹp.
Ngày qua đi tiết trời trở nên mát dịu
Không khí tươi mới tiếp sinh lực cho con người...
Nghỉ ngơi thôi, cuộc diễu hành đã tan rồi,
Thành phố ngày lễ sao rộn ràng, náo nhiệt.
Kìa các cặp đôi sánh bước bên nhau đẹp tuyệt!
Thành phố sống động và như trò chuyện,
Trong các vườn hoa, dọc đại lộ rộng dài
Matxcova vẫn hối hả từng ngày.
Đêm đến rồi ngày mới vẫn thế thôi
Biển ánh sáng tràn qua đám đông vội vã.
Này, đồng chí, này bạn qua đường dừng chút đã,
Cùng hát vang bài ca với chúng tôi!
Bạn hãy nhìn, đất nước Liên Xô giờ đây
Đang hát múa sao vui tươi quá.
Mùa xuân của chúng ta sao đẹp lạ,
Bạn không thể dịu dàng và xinh đẹp hơn đâu!
Bình minh xanh chiếu lên dòng sông sâu
Matxcova tĩnh lặng và êm ả,
Bỗng đàn chim đêm cất tiếng hót lạ-
Lẫn vào tiếng tàu báo hiệu từ xa.
Chuông đồng hồ điện Kremli vẫn đổ kia,
Sao vẫn sáng dù ngày đang sắp hết...
Tạm biệt ngày hôm qua đã trôi đi vĩnh viễn
Xin chào ngày mới tươi sáng đang lên!
Thành phố mạnh mẽ, sôi động ngày đêm,
Thành phố bất khả chiến bại bao năm tháng,
Ơi Matxcova, ơi đất nước vô vàn yêu dấu,
Ta yêu Người hơn tất cả, Người ơi!
25/8/2019 (Trên đất Mỹ).
МОСКВА МАЙСКАЯ
Музыка: Дм. и Дан. Покрасс
Слова: В.Лебедев-Кумач
Утро красит нежным светом
Стены древнего Кремля,
Просыпается с рассветом
Вся советская земля.
Холодок бежит за ворот,
Шум на улицах сильней.
С добрым утром, милый город,
Сердце Родины моей!
Кипучая, mогучая,
Никем непобедимая.
Страна моя, Москва моя,
Ты - самая любимая!
Солнце майское, светлее
С неба синего свети,
Чтоб до выси мавзолея
Нашу радость донести.
Чтобы ярче заблистали
Наши лозунги побед,
Чтобы руку поднял Сталин,
Посылая нам привет.
Разгорелся день веселый,
Морем улицы шумят.
Из открытых окон школы
Слышны крики октябрят.
Май течет рекой нарядной
По широкой мостовой,
Льется песней необъятной
Над красавицей Москвой.
День уходит, и прохлада
Освежает и бодрит...
Отдохнувши от парада,
Город праздничный гудит.
Вот когда встречаться парам!
Говорлива и жива,
По садам и по бульварам
Растекается Москва.
Стала ночь на день похожей
Море света над толпой.
Эй, товарищ, эй, прохожий,
С нами вместе песню пой!
Погляди! Поет и пляшет
Вся Советская страна.
Нет тебя милей и краше,
Наша красная весна!
Голубой рассвет глядится
В тишину Москвы - реки,
И поют ночные птицы -
Паровозные гудки.
Бьют часы кремлевской башни,
Гаснут звезды, тает день...
До свиданья, день вчерашний,
Здравствуй, новый светлый день!
Кипучая, mогучая,
Никем непобедимая.
Страна моя, Москва моя,
Ты - самая любимая!
1937.
https://youtu.be/Ix6gqg2h1G4
