@ Anh Cường: Có lẽ tâm sự trong bài thơ đã làm cho mái tóc anh bạc nhanh và trán cao hơn phải không?

@ Nghị PH: Từ những ngày đi lao động đóng thùng trong nhà máy rượu mình đã nghĩ cách quản lý kinh tế của LX không ổn, trước sau cũng phải thay đổi. Sau này có điều kiện tìm hiểu mình càng thấy Liên Xô đổ vỡ là một tất yếu của lịch sử. Mình tin sự đổ vỡ của LX là một cách "lột xác" để trở thành một nước Nga hùng cường hơn. Mình thích sự "lột xác" này.

@ Có một câu chuyện mình kể với ACE KGU. Sếp nhất một Bộ gặp một cán bộ quản lý dưới quyền hỏi: Mình nghe nói nhà mới của cậu đẹp và rộng lắm à. Vâng. Thưa Thủ trưởng, cũng là nhờ thủ trưởng cả đấy ạ. Nhờ mình? Sếp ngạc nhiên nói: Cơ quan có phân nhà cho cậu lần nào đâu nhỉ? Dạ đúng thế ạ. Nhờ Sếp không tin dùng mà em mới được như ngày hôm nay ạ -Người cán bộ trả lời.

Đọc bài thơ của anh Cường lại thấy nếu có chai rượu nho để mà nhâm nhi để thưởng thức cái mùi vị hơi chát, hơi ngọt, hơi se lưỡi và một chút xíu chua với hương rượu thật tuyệt duyệt, của Mondava, rất Mondava! Khi xưa ta đã uống nhiều, LyTM em đã vào làm trong nhà máy rượu 1 tháng, một tháng ấy, ngày nào cũng uống cùng các cô, ăn hành tươi và củ cải đỏ bé xíu, giòn, cay và ngọt. May cũng chỉ là một tháng, ngồi nhấc rượu xuống thùng cho họ mang đi, nếu lâu hơn sẽ lại nghiện rượu như Chí, lại lấy rượu để đo xem trời mưa hay nắng và nhìn vào chai rượu để biết đã có những gì trong đời hay ho và chẳng hay.

       Chuyện cũ của mình năm 1993 trở thành quá khứ bình yên từ lâu rồi, việc mình gửi lên mạng bài thơ này chỉ đơn giản là muốn cảm ơn đất nước, cảm ơn những người con của LX cũ đã sống bên ta trong những tháng năm gian khổ mà hạnh phúc đó. Chúng ta thật sự là những người may mắn và hạnh phúc khi được học tập, bồi dưỡng, nâng cao cả về tri thức khoa học lẫn tư cách, bản lĩnh con người ở LX trong những năm tháng tuổi trẻ của mình.

    Thoa NP : Bìa trái ảnh là anh Hoàng Kim Bổng, ngoài cùng bìa phải là anh Phạm Gia Điền, người áo trắng khuất sau anh Điền là anh Phạm Trọng Tuất (Viện KHKT Quân sự) còn người phụ nữ Nga rất có thể là Cô Pusnhiắc. Anh Lân không có trong ảnh này có thể là đang bận thu xếp hành lý lên tàu cho 2 chị Quy và Xuân. Bức ảnh này tôi mới tìm được trong album ảnh của Thầy trên mạng KGU nên cần thêm thời gian để làm rõ các chi tiết liên quan.        

Tất cả người dân Việt ở thế hệ chúng ta đều tin và yêu nước Nga! mong là nước Nga sẽ có tương lại đẹp như anh Cường đã viết trong khổ thơ cuối! Vì chúng ta đã gửi cả tuổi trẻ và mơ mộng cho Liên xô- mà nước Nga là đại diện!

Tuổi trẻ ai cũng trẻ, đẹp và đầy hoài bão, tuổi già chúng ta lại nhìn thế hệ con cháu với những nét ta cho chúng và những hoài bão mà con cháu ta sẽ tiếp tục hoặc cao hơn ta, trong thời đại tốt đẹp hơn!

Còn ở đâu cũng vậy anh Cường ạ, cơ quan hay tổ chức nào cũng có những điều còn phi lý và bất công, chúng ta đang mỗi người một việc dù nhỏ để giảm bớt. Vì cuộc sống bao giờ cũng đầy dẫy những thứ mà đôi khi ta là nạn nhân. Nhưng đó mới là trần thế. Lúc nào đó bị rơi vào bế tắc, xin hãy nhớ câu:

Dẫu mưa nắng, trái đất tròn vẫn đẹp,

Đời yêu ta, ta phải thắng cho đời!

Bài thơ này của anh nói đúng tâm trạng nhiều người từng học ở LX và xem LX như quê hương thứ hai của mình, và nói rất hay. Cảm ơn anh.

Nhìn ảnh hai thầy trò thấy thời gian trôi nhanh quá khi so sánh thầy Pushnhiac ngày ấy với những ảnh Huyền mới chụp gần đây. Thương thầy quá. Anh hồi trẻ cũng "đẹp trai " hơn bây giờ. Hai anh còn lại là ai vậy ạ? Có phải là anh Lân, anh Bổng, sao em không nhận ra được.

Gửi MM. Đúng là anh (khoảng 10 ngày trước 15/7/1973) cầm hoa đứng cạnh thầy Pusnhiắc - khi đó là thầy là GV hướng dẫn luận văn của anh - trong ngày khóa K73 chia tay về nước ở sân ga Kisinhốp. Thực ra đấy là giây phút ''lên đồng'' hiếm hoi của anh mà thôi, anh khuyên mọi người cảnh giác với những bức ảnh nghệ thuật này. MM và mọi người đừng lo, anh luôn biết mình là ai mà.

Hoa NT - Anh đồng ý với Hoa - chúng ta nên giữ cho mình những gì tốt đẹp, cảm động của thời SV thôi. Có 1 nhà văn nào đó đã viết, khi vui sướng chúng ta thường nhớ tới người yêu, còn đau khổ thì thường hay gọi, nghĩ tới Mẹ đầu tiên. Anh lúc đó cũng vậy, quá khó khăn, đau khổ và cô đơn nên anh nghĩ tới đất nước, con người LX đầu tiên...như 1 lẽ thường tình thôi, tuyệt nhiên không có ý gì oán trách ai cả. Những người bạn ấy bây giờ đều nghĩ lại, bọn anh vẫn làm việc, chia sẻ vui buồn với nhau như trước, Hoa à.       

Anh Cường ơi, em rất tự hào vì dân CL nhà mình cũng có nhiều nhà thơ quá . Đọc thơ anh thấy tự hào vì mình cũng đã từng có cuộc đời sinh viên ở Liên xô cũ. Hai năm trước khi quay trở lại nước Nga sau 30 năm xa cách nên khi đặt chân đến Mạc tư khoa là đã cảm thấy xôn xao, cảm động lắm rồi. Đọc thơ anh để quên mọi thứ chỉ còn gì đẹp đẽ của thời sinh viên thôi anh ạ

      Cảm ơn các bạn đã sẻ chia cùng mình tình cảm với đất nước, con người LX mà chúng ta rất yêu quý, trân trọng. Có một điều là ngay ở cơ quan cũ của mình, nhiều người vẫn thắc mắc tại sao mình lại về hưu khi 60 tuổi cho dù có tiêu chuẩn ở thêm 5 năm nữa. Cơ chế ''xin - cho'', móc ngoặc trong nghiên cứu KH, rồi nhiều bất cập trong quản lý KH, sử dụng cán bộ KH... những điều mà chắc nhiều ACE KGU chúng ta đã và còn đang chịu đựng trên thực tế đã cản trở rất nhiều sự phát triển của  KHCN Việt Nam. Nói vậy chứ mình vẫn đang làm những việc có thể và có ích, dù rất nhỏ,  trong điều kiện của riêng mình chứ không vội ''ở ẩn'' đâu.  

Có lẽ ai đó từng ở Nga (hay một nước nào trong LX cũ, như Moldova), đã từng có những năm tháng đẹp đẽ, những kỉ niệm không quên và như MoN nói, cả những vấp ngã đầu đời ở bên ấy, rồi những tháng ngày bươn chải, vật lộn với cuộc sống, với thực tế ở VN để tồn tại (trước hết là thế) và để khẳng định mình, đều thấy sự đồng cảm với bài thơ này. Dường như ai cũng đã trải qua những nỗi đắng cay, những tị hiềm, phản bội, dù ít dù nhiều, dù chỉ như vết xước hay một lát cắt đau đớn trong đời..., để đến bây giờ, ơn trời, vẫn "survive". Khắc nghiệt, thử thách không làm ta mất đi tình yêu, lòng tin với cuộc sống, như mùa xuân rồi sẽ về và lớp băng dày sẽ tan...

Cám ơn anh Cường nhiều, bài thơ của anh rất hay, em rất thích, có lẽ vì em tìm thấy 1 phần mình trong đó. Cám ơn nước Nga, tình yêu đối với Người không bao giờ thay đổi, bất kể những thăng trầm, biến cố của lịch sử.