NHỚ VỀ CON ĐƯỜNG XƯA

Trong những dòng tự sự “về nguồn” của rất nhiều người ở hội KGU tôi thấy đều có cùng một suy nghĩ, một niềm nhớ nhung, một hoài niệm về những cái đã qua của một thời sinh viên, của một thời nhớ về nơi xa lắm ấy. Trong các “còm” cho bài “Về nguồn 4” của HT Ngọc BQ tôi tình cờ đọc được một bài thơ hay, bài GỬI CON ĐƯỜNG XƯA. Bài thơ là của chị ThuTT, chắc vừa rồi chị cũng về nơi ấy. Bài thơ của chị đã làm cho tôi và một số độc giả bị “sốc” mạnh, nhất là những người đã qua đi một thời tuổi trẻ ở đó. Đây là bài thơ hay, nhiều hình ảnh, đầy ấn tượng, gây cảm xúc, buộc người đọc phải suy nghĩ về cái thời mà chẳng biết gì ngoài việc học và học. Vì thế mở đầu bài thơ chị đã nói:

Ơi con đường ngày xưa ta tới lớp

Con đường ta qua suốt tuổi hoa niên

Trong tiếng Nga Дорога hay путь đều là những con đường, nhưng ở đây tôi lại hiểu chị không chỉ nói về con đường theo nghĩa đen đơn giản như thế. Đó là con đường dẫn ta đến tri thức làm người, con đường của sự nghiệp vẹn toàn ngày hôm nay đã có công lao của các thầy, cô ngày hôm qua. Biết bao những người trong chúng ta đã đi qua con đường ấy, đã trở thành các tiến sỹ, tiến sỹ KH, các giáo sư, phó giáo sư và rất nhiều người khác đã thành đạt đều đã đi qua con đường ấy - con đường đưa chúng ta vào đời. Chị cũng đã tâm sự trong comment của mình là: Một con đường mà rất nhiều người trong chúng ta không nhớ tên nhưng không bao giờ quên. Những ngày về lại Kishinhốp tôi đã "Gửi con đường xưa" nỗi nhớ của mình.

            Nỗi nhớ đưa chị trở về với từng viên đá lát đường thân quen / rất có thể trên từng viên đá lát / rất có thể trên từng góc phố…đã để lại cho chị những kỷ niệm không quên với dấu chân ta đâu đó vẫn còn / phải là con người nặng lòng lắm với quá khứ và hình như chị đi một mình trên con đường đó để chiêm nghiệm, hồi tưởng và hình dung xem cái lần сuối tháng февраль hay đầu tháng МарT năm xưa ấy khi băng đang tan lại gặp một đợt lạnh bất ngờ làm băng đóng lại cứng và trơn rất lâu, đi trên nó không cẩn thận sẽ ngã và mình đã ngã ở nơi nào đây nhỉ. Chị tự hỏi mình hay hỏi ai.

                        Rất có thể góc đường băng vẫn cứng

                        Ta lại trượt chân vì vội vã trễ giờ

          Đi trong mông lung ấy chị đã nghĩ đến đoạn đường nào mình đã đi qua, nhưng mọi cái đều không chắc chắn lắm, dường như chị cho phép mình được giả thiết ngay với bản thân mình để rồi trong ngay câu sau đó chị lại tự mình trả lời cho mình. Thời bấy giờ chắc chị là con người trách nhiệm lắm cho nên chị chỉ chú tâm vào việc học, vội đến nỗi bị ngã đấy nhưng không nghĩ đến đau hay không mà chỉ sợ trễ giờ học. Chữ “lại” đặt vào trong câu này rất đắt, nó nói rằng sự trượt chân này không phải một lần. Chữ “lại” đã nói lên tất cả sự nhọc nhằn của những người đã từng đi học nước ngoài thời đó. Đi tiếp nhận khoa học, đi tìm con chữ văn minh trong cuộc sống, đi học làm người và để thành người. Cái vất vả thiêng liêng của thời đi học đâu chỉ có thế, nó còn phải đổi bằng nỗi khổ xa nhà, xa gia đình, xa Tổ quốc.   

Tôi muốn dùng cụm từ “vất vả thiêng liêng” để nói về những năm tháng nhọc nhằn đi lĩnh hội “Khoa Học” ở nước ngoài. Cuộc sống có thể đầy đủ hơn những người học trong nước, nhưng đổi lại họ phải chịu đựng đớn đau về tình cảm rất nhiều. Nỗi đau thể chất có thể chữa được, nhưng trong tất cả những nỗi đau thì nỗi đau về tình cảm nó vất vả, nhọc nhằn và dai dẳng nhất. Ở đâu đó chị đã nhìn thấy sự ấm cúng, sum họp gia đình, rồi sau đó chị mới vận vào mình và thảng thốt:

Sau khung cửa cảnh gia đình đầm ấm

Ta nhớ nhà, nhớ mẹ, nhớ em.

Bài thơ có 4 khổ nhưng có tới 3 khổ chị giả thiết cho mình;

 Rất có thể chiếc lá chiều qua rụng / Rất có thể tháng năm không chảy nữa / Rất có thể trên từng mét phố…và rất nhiều cái rất có thể nữa.

Chị lại đưa mình lạc vào cõi hư vô của người đang mơ mộng để rồi trong câu thơ với đầy những nhớ thương ấy một hoài niệm về một thời xa nhà đi học đã ẩn dụ trong bài thơ của mình:

                   Rất có thể chiếc lá chiều qua rụng

             Ta để quên đâu đó giữa trang thơ….

          ….Rất có thể tháng năm không chảy nữa

            Chỉ còn ta trong chiều muộn đứng nhìn….

          …Rất có thể trên từng mét phố

                vẫn còn nguyên nước mắt nụ cười….

Chia tay tuổi thơ, chia tay thời sinh viên với rất nhiều kỳ thi, bài tập lớn, luận văn tốt nghiệp, chia tay bạn bè bao giờ cũng buồn, nhiều khi buồn đến ngẩn ngơ cả người. Tôi không chắc chị đã có những mối tình nào ở đó chưa, nếu chưa thì chị phải là người đa sầu, đa cảm lắm mới viết được như thế. Còn nếu đã có rồi thì những khi đi chơi họ chưa dám dắt tay nhau, đi xa nhau ra một chút và cúi gằm chắc đã đếm được từng viên đá lát trên đường, từng vết trượt chân ở đâu đó và có thể vào chỗ nào đây. Hay chị đã nói hộ mọi người rằng tại gốc cây, quãng đường, chỗ ngoặt nào đó … chúng mình đã gặp nhau, đã đi bên nhau thời sinh viên đó, để bây giờ tìm lại như một giấc mơ. Có thể tình yêu thời sinh viên chỉ có thế, rồi mỗi người lại đi một nơi để rồi lại nhớ về nhau, kể về nhau sau những lần gặp lại. Tôi còn nhớ đâu đó hai câu thơ của một nhà thơ nào đó cũng nói đến tâm trạng này:

                   Bạn đã đến đây một lần rồi

            Tựa thành cửa sổ không vào chơi

Tình yêu tuổi học trò là như vậy đó, thật thanh khiết, trong sáng. Đến chơi đấy nhưng rồi lại sợ (chẳng biết vì lý do gì) không dám vào. Suốt những năm tháng của tuổi học trò, thời sinh viên đã lần nào chị rơi vào trạng thái tình cảm này chưa, nhưng với bài thơ của mình đọc lên chỉ vài phút thôi, chớp nhoáng thôi chị đã “găm” được cảm xúc vào người đọc thơ chị, nó như hình bóng của chị trong trí nhớ của họ. Chị đã đưa họ về với những kỷ niệm vui, buồn của ngày nào trong "thành phố trắng" thân yêu bởi:

           Rất có thể trên từng mét phố

          Vẫn còn nguyên nước mắt nụ cười

Đây có lẽ là bài thơ thứ hai (sau bài đưa con đi thăm thành cổ Quảng Trị) của chị tôi được biết, được đọc trên mạng KGU. Có thể xem đây như những “câu” nhật ký “về nguồn” vì nó đã vẽ lại, nhắc lại tất cả từ con đường xưa tới lớp, từ những viên đá lát, dấu chân, mét phố…tưởng chừng rất nhỏ nhoi trong mỗi ngày, mỗi tháng, năm qua, từ  chiếc lá chiều qua rụng đến tháng năm không chảy nữa đều là những ấn tượng, những xúc cảm chân thành như thế nắm bắt được và cả trừu tượng về vùng đất xa xôi, nhưng vô cùng thân thương, yêu quí. Từ đó giúp chị qua biết bao thăng trầm của cuộc sống trên đất nước thân yêu của mình vẫn luôn nhớ:

                 Để hơn ba mươi năm sau trở lại

               Ta thấy mình nguyên vẹn tuổi hai mươi

Chúc chị mãi mãi tuổi hai mươi để nhớ, để thương, để ấp ủ những kỷ niệm về vùng đất xa ngái nhưng rất đỗi  yêu thương trong suốt cuộc đời của chị và của biết bao người bạn đồng môn, đồng trường khác. Chúc các bạn dù ở đâu, lúc nào cũng nghĩ được rằng: Dù sao Kishinhốp vẫn thân thương nhất ./.