Truyện ngắn mini của Nguyễn Đình Phư

-          Chỉ trên dải đất hình chữ S này mới có cây mắc cỡ! Ông già Nam bộ vuốt râu khề khà sau một ly rượu suông.

-          Cháu cam đoan với Bác rằng cây xấu hổ mọc ở mọi nơi trên Trái Đất này.

-          Tôi cam đoan với cậu, chỉ đất nước mình mới có cây mắc cỡ.

-          …

         Đó là câu chuyện tôi nghe được trong một quán cóc vỉa hè - Quán Bé Hai trên đường Nguyễn Thượng Hiền. Đó cũng là câu đố khó đã làm tôi trăn trở nhiều ngày. Tôi lục lọi trong trí nhớ của mình, quay về với những câu chuyện cổ tích ngày xửa ngày xưa bà và mẹ tôi thường kể, tôi phải đọc lại những câu chuyện mà ngày còn thơ đã tưởng thật đến nỗi phải thút tha thút thít mấy ngày mới nguôi ngoai. Người Việt mình thích tách rồi lại nhập nên có chuyện cây tre trăm đốt, vì nghĩa tình sâu nghĩa nặng nên trong khổ đau có câu chuyện Trầu Cau, vì nghèo từ ngàn đời nên trái khế cũng đổi được túi vàng,… Thế còn sự tích về cây xấu hổ thì sao?

-   Chuyện kể rằng: Ngày xửa ngày xưa có một người con gái đẹp như Tiên sa. Nụ cười của nàng còn đẹp hơn cả hoa ban mai vừa nở… Nàng có biết bao nhiêu chàng trai xin trồng cây si và chỉ chờ nàng ban tặng một cái nhìn, một nụ cười. Nàng là người đoan trang nên chỉ yêu có một lần và lấy người đó làm chồng. Nàng được yêu thương chiều chuộng, nhưng chồng nàng không có chức cao quyền trọng. Những lễ hội là nơi nàng gặp gỡ bao nhiêu kẻ có thế lực. Sự đời trớ trêu, sự phản bội của nàng phải trả giá: Mỗi lần chồng nàng âu yếm là nàng co mình lại và héo hon từng ngày. Nàng biến thành một cây cỏ mỗi khi nàng gần chồng. Lâu ngày bệnh thành mãn tính và nàng vĩnh viễn được người đời gọi là cây xấu hổ. 

   -  Chuyện thứ hai kể rằng: Ngày xửa ngày xưa có hai chàng hoàng tử khôi ngô tuấn tú, trí dũng khôn lường. Họ cùng lớn lên trên mảnh đất vua cha ban tặng, hưởng thụ vinh hoa phú quý. Thế nhưng giữa họ xuất hiện sự hiềm khích bất tận chỉ vì lo chuyện ai sẽ nối ngôi Hoàng đế. Khi vua cha băng hà, họ liền chia đôi đất nước và đánh nhau triền miên. Dân hai miền chết nhiều vô số kể, xương chất thành núi, máu chảy thành sông. Họ đánh nhau hết đời này kéo sang đời nọ, dễ cũng đến vài trăm năm. Khi còn sống họ hung hãn tranh dành đã đành, nhưng đằng này khi chết đi họ còn hóa vào đất thành một loài cây mọc ở mọi nơi để chiếm giữ. Dọc theo dải đất miền Trung loài cỏ này bạt ngàn, chúng mọc cả lên sỏi đá. Duy chỉ có một điều là khi nghe người ta xì xầm về mình thì lá của chúng co lại: mắc cỡ chết được. Người đời đặt cho chúng một cái tên nghe thẹn thùng- mắc cỡ nghe mà xấu hổ : cây thẹn .

-  Lại có chuyện kể rằng: Ngày xửa ngày xưa có một vị Quan phụ - mẫu coi sóc cả một vùng đất phù sa nâu đỏ. Dân ở đây chỉ vài nắm lúa giống cũng đủ ăn quanh năm. Ở đó ai muốn lấy nước phải vất vả lắm mỗi khi rẽ cá ra mới múc được vài chén. Tuy nhiên năm nào cũng có lũ. Lũ kéo về theo bao nhiêu là phù sa màu mỡ làm cho miệt vườn xanh tốt ấm no. Một năm nọ, quan phụ mẫu về kinh đô xin được một mớ ngân sách rồi cao hứng đắp đê ngăn lũ,… Thôi thì Ngài cứ tạm dùng một ít cho việc riêng tư  của mình mà nào có ai hay: mê mẫn đào tơ, rượu chè và đờn ca tuốt tuột… Năm đó dân đói khát phải tha phương cầu thực. Họ bỏ đi mà không nguôi ngoai được xứ sở nơi họ chào đời. Còn lại một mình, ngài không biết cai quản ai. Ngài buồn mà chết. Xác thịt ngài hóa thành đất, nhưng nỗi lòng ngài không xóa đi được - ngài biến thành cây mắc cỡ mọc ven kinh rạch chờ mùa nước nổi.

     Chuyện nghe đến lạ: một cô gái đẹp kiêu sa, các chàng hoàng tử quyền lực và cao sang hay vị quan phụ mẫu uy nghi mà cũng biết xấu hổ vì những việc mình làm. Cây xấu hổ mọc tràn lan trên dải đất hình chữ S. Loài cây mà chỉ cần chạm nhẹ,… có người còn nói rằng chỉ cần nghĩ đến hoặc nói nhẹ cũng làm những cành lá ngạo nghễ kia phải mắc cỡ biết xấu hổ mà cụp xuống. Vâng đất nước này đến lạ, cây còn biết xấu hổ huống chi là…

………………………………..

Tiếng Bắc là cây Xấu hổ.

Tiếng Trung là cây Thẹn.

Tiếng Nam là cây Mắc cỡ.