SẼ LÀ NHỮNG NGÀY THU VÀNG PHÍA TRƯỚC 

Mấy tuần nay ở đây, thời tiết khác hẳn. Mưa lác đác, rồi chuyển sang những trận mưa tầm tã, vần vũ không gian. Người ra đường phải khoác thêm một cái áo nữa. Không còn phong phanh với những Tshirt cộc tay. Dấu hiệu cho hay, đã chia tay với những ngày hè tuyệt đẹp.

Đầu tiên là màu trời bàng bạc. Rồi đến những đám lá khô màu nâu, rụng tràn xuống lòng đường, chúng cốn lại từng đụn ở vỉa hè, trên nắp cống và dưới những gốc cây lớn. Mặc dù trên cây, các tán lá còn giữ nguyên cái màu xanh tưởng như bất tận của chúng từ dạo hè sang. Không còn những ngày nắng hè rực rỡ như hồi tháng Bảy. Thu đã đến bên thềm !

Tôi chắc những ngày này học trò đang lâng lâng với cảm xúc về trường, vào ngày khai giảng.

Màu đỏ hoa phượng đã nhạt tự bao giờ. Ve cũng ngừng kêu ra rả như hồi còn tiết hè nồng nực.Hoa sữa đang e ấp, chờ đến độ là phô hương, trải sắc. Đó đây, những trái sấu chín đầu mùa thách thức, mời gọi các cô học trò be bé.

Những năm tháng còn đi học, tôi chưa quên dọc đường tới trường và trước cửa trường, vô số những hàng quà vặt. Bưởi trắng, bưởi đào, quả me xanh bên cạnh đĩa muối ớt. Khế chín vàng tươi, rồi sấu chín. Những quả dâu da xoan tựa trong chuỗi hạt bồ đề. Trái bồ quân đỏ thắm được xâu vào cái que tre, cứ mười quả một xâu. Ô mai khế, ô mai sấu là nhiều hơn cả. Cái gì tôi cũng thèm, cũng thích mua. Hễ mà ăn xong một hào ba múi bưởi, đi ngang qua hàng sấu chín, thế nào cũng chép miệng nuối tiếc:

- Biết thế thà để tiền ăn sấu chín còn hơn.

Có ai không xao xuyến khi mùa thu tới.

Và với tôi, mùa thu ViêtNam, là mùa thu đẹp vô cùng.

Lòng người lâng lâng, say đi trong cái nắng đầu thu. Gió thu hây hẩy, dịu dàng, thật dễ đi vào giấc ngủ. Tiết thu mát, nhẹ nhàng, thấy cái ăn uống ngon miệng, hấp dẫn.

Mùa này, cứ rau muống xào ăn với đậu phụ tẩm nước mắm, hay nhộng rang. Chan vào bát cơm cái nước rau muống luộc trong veo đánh dấm sấu. Ngon quá rồi. À, tôi còn nhớ có cả trám tím. Món này bà nội tôi thường làm. Luộc trám tím lên. Bỏ hột, bóp cho nhuyễn trám, trộn với tý thịt ba chỉ bằm nhỏ, thêm chút hành hoa, tiêu, nước mắm. Cho chúng vào một cái bát cao chân, rồi hấp cách thủy. Ăn nó lúc nóng với cơm. Ngon thật là ngon. Cái hột trám, đừng bỏ phí. Nhân hột trám được bác tôi đem thổi xôi. Đưa một miếng xôi lên miệng mà nếm thử. Cái thơm của nếp mới với cái bùi, cái béo của nhân hột trám, khiến xôi có một hương vị độc đáo vô cùng.

Nắng thu ư. Chẳng phải bận tâm suy nghĩ, có chăng, nó chỉ làm hồng thêm gương mặt các cô, các chị. Nắng thu nhẹ như tơ, với một sắc vàng mà bốn mùa chỉ có nó là độc nhất. Nắng giăng khắp nơi. Nắng tắm trên các mái nhà cao tầng. Nắng vương trên những bức tường rong rêu phủ bụi thời gian. Nắng buông trên các triền đê, nơi những con bê đang rúc tìm vú mẹ. Nắng khiến con sông như mạ bạc, lấp lánh ánh mặt trời phản chiếu. Nắng trải trên đường làng, ru một nhịp sống thanh bình. Đâu đây tiếng bà nằm võng ru cháu ngủ ầu ơ. Nắng thu trong chợ chiều lao xao, cuối xóm...

Có phải thu về, tố chất của mùa thu kỳ diệu đang chắp cánh cho vạn vật.

Bước chân ra chợ, đi lên phố cổ, đâu đâu cũng lãng đãng một men thu. Hoa tràn ngập phố xá, nhất là màu vàng quý phái của những bông hoa cúc. Hoa gửi cho người một hương thu quyến rũ đầu mùa. Hương hoa sữa thoáng ẩn, thoáng hiện, đắm vào không gian, trên từng góc phố. Đã có cốm chưa. Cái cốm xanh làng Vòng có hạng, khiến người Việt mình, dù đi xa với bán kính lớn đến độ nào, khi lấy Hồ Gươm làm tâm điểm để quay... vẫn cứ nhớ, cứ thèm đến thót cả tâm can. Vốc một nắm cốm lên từ cái lá sen xanh buộc với lạt rơm vàng. Người ăn hít được cái hương thơm không gì thay thế được của nó. Đưa lên miệng thưởng thức, ôi, sao mà ngon, vừa dẻo vừa thơm, lại phao phảo ngọt. Và chỉ có người Việt mình mới biết thưởng thức chuối tiêu trứng cuốc chấm với cốm xanh. Cốm ơi !

Tôi còn nhớ cả cái đòn gánh của bà bán cốm. Nó là cái đòn gánh cong ở hai đầu. Nhớ cả màu xanh của xấp lá sen già với bó lạt rơm vàng óng, chuốt thẳng thóm... Nhớ quá, cả cái tà áo nâu sồng của các bà, các cô làng Vòng, làng Lủ, từ sớm mai đã kĩu kịt gánh cốm lên Hà nội. Từ cốm tươi, kỹ nghệ ẩm thực cho người tiêu thụ thưởng thức bao món ngon. Các bà, các cô khéo nấu, chè cốm ngon lắm. Đừng cho nhiều, bát chè sẽ bị đặc. Chỉ rắc loáng thoáng cốm tươi vào, mới thấy cái giá của cốm. Rồi cốm xào. Cái món này, bà mẹ chồng tôi xào khéo lắm.  Nó không bén, không vón, không cháy và ngọt đủ độ.  Những ngày giỗ chạp vào vụ thu, thế nào nhà tôi cũng có món cốm xào tráng miệng của bà. Sau đó phải nói đến bánh cốm. Ngày xưa, bánh cốm chưa được đóng gói với bao bì văn mình như hôm nay. Nó còn nằm trong lá chuối, với cái lạt đỏ bắt chéo lại hình chữ thập. Cắn vào miếng bánh, hương vị cốm thật sự cộng với cái thơm của đậu xanh, cái béo, bùi bùi của sợi dừa và hẳn là phải ngọt rồi, của đường kính... Bánh cốm Hà nội giờ đây đã có tên tuổi trên thương trường. Chúng là món quà không thể thiếu, mỗi khi có người từ Hà nội vào Nam, ra xứ Huế, hay lên tít vùng cao phía Bắc.

Cốm mang cho Hà nội thêm sắc thu, đậm một nét thu. 

Dọc những con phố lớn, trên các đại lộ, sấu đã lộp bộp rơi. Đến lúc sấu chín rộ, khắp các rạp chiếu phim, các rạp hát, người ta bầy sấu chín trong các mẹt lớn, cả sấu đã gọt vỏ, cắt khéo thành những khoanh chạy vòng. Màu vàng của sấu chín sao mà hấp dẫn, mời mọc.

Đến trước trung tuần tháng Tám ta, đâu đâu đám trẻ con cũng nao nức đón Tết Trung thu.

Ngày xưa, những Trung thu ngèo, nhưng bao giờ cũng có bưởi bòng, mía đỏ nhuộm phẩm hai đầu. Có hồng chín, hồng ngâm. Có bánh dẻo, bánh nướng. Trên phố Hàng Mã, các tiệm đầy ăm ắp qùa Trung thu. Đèn ông sao, đèn đẩy thắp nến, đèn hình khối lục lăng, những lẵng hoa có thỏ bông trắng cho các bé gái... Đêm Rằm tháng Tám, dưới ánh trăng vàng, dù trên phố hay dưới quê trước cửa sân đình... Đám trẻ chúng tôi hân hoan, say sưa ngắm trăng và phá cỗ Trung thu.

Mùa thu về. Mùa học trò tới trường, vào khai giảng.

Mùa thu về ViệtNam đẹp lắm, ViệtNam ơi !

Cologne 07.09.2013