Một trong những niềm vui lớn của tôi khi về Nguồn là gặp lại các bạn cùng lớp và các bạn trong đại gia đình KGU. Hè năm 1980, sau khi nhận bằng tốt nghiệp, tôi mong sao nhanh được về nhà. Sau 5 năm đại học, xa bố mẹ, xa anh em và những người thân, không một lần về phép, thì ngày trở về Tổ Quốc là niềm háo hức vô cùng. Tạm biệt trường Đại học tổng hợp Quốc gia Kishinhov và các bạn bè như một lẽ thường tình, tôi ra về không một địa chỉ, không một lời ước hẹn quay trở lại và không hề nghĩ rằng sau này lại có những chuyến Trở Về thú vị như bây giờ. Hồi đó còn trẻ con thì phải.

Đầu năm 1981, tôi nhận công tác làm việc tại phòng Hóa của Viện Vật Lý, Viện Khoa học Việt Nam. Hồi đó, dưới sự lãnh đạo của Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu, Viện chúng tôi có nhiều quan hệ trao đổi Khoa học với các trường đại học và Viện nghiên cứu thuộc Liên Bang Xô Viết. Vì vậy chúng tôi vẫn làm việc nhiều bằng tiếng Nga.Tiếng Nga làm tôi cảm thấy vẫn gần gũi với Liên Xô, gần gũi với KGU. Sau khi Liên bang Xô Viết tan rã thì hình như các quan hệ Thượng tầng bắt đầu chuyển hướng và việc sử dụng tiếng Anh từ từ thay chỗ Tiếng Nga. Khi làm việc nhiều bằng Tiếng Anh, tôi lại cảm thấy tiêng tiếc cái vốn tiếng Nga của mình và nỗi nhớ Liên Xô lại thầm lặng dâng cao. Nhớ Tiếng Nga, nhớ Người Nga thông minh đôn hậu đã nuôi mình một thời tuổi trẻ. Liên Xô đã trở thành một phần máu thịt của chúng ta. Thấy người Nga là thấy Tiếng Nga. Mỗi khi đến một nước nào khác trên thế giới mà bắt gặp người nói tiếng Nga là tôi lại xán lại gần để làm quen, để được nói dăm ba câu tiếng Nga, để mà đỡ nhớ. Lại còn nho-táo-đào-lê-anh đào-mơ-mận nữa. Không có ở nơi đâu hoa quả lại thơm ngon, ngọt ngào hơn ở xứ sở Moldova. Có lẽ những cánh đồng mầu mỡ phì nhiều chở đầy hoa trái ấy đã sinh ra và nuôi dưỡng những con người hiền hậu chân phương của Moldova. Chúng ta đã xa nơi đây mấy chục năm rồi mà lòng vẫn vấn vương.

Tôi may mắn là hè 1990, khi cùng chồng và con gái lớn trở về thăm Kishinhov, đến thăm bà giáo ở нeоргaническая Kафедра thì gặp ngay cậu Цапков Виктор, cùng паток tiếng Nga đang làm việc ở bộ môn. Gặp nhau tay bắt mặt mừng. Цапков kể rằng cậu đang làm nghiên cứu sinh cũng về phức chất có hoạt tính sinh học. Còn tôi hồi đó về VN lại dùng kiến thức về phức chất để tách và làm sạch các nguyên tố Quí hiếm và các nguyên tố Đất hiếm. Sau này tôi mới chuyển sang Công nghệ Nano. Thế là Цапков từ đó đến nay luôn là đầu mối mỗi khi có cơ hội tụ tập các bạn trong lớp. Năm 2010, lúc tôi sang Kishinhov, thì Цапков đã là trưởng bộ môn vô cơ. Цапков đưa tôi đi thăm lại các phòng thí nghiệm và đặc biệt thăm lại một số giảng đường mà chúng tôi thường nghe những лекции lớn, thăm lại những phòng nhỏ mà cả lớp thường trả thi… Bao nhiêu kỷ niệm, bao nhiêu nỗi nhớ tràn về.   

Цапков và Nguyệt ở giảng đường lớn tầng 3, Главный кoрпус, hè 2010   

 Năm 2011, đoàn khoa Hóa Trở Về khá đông và toàn các anh chị gạo cội. Cả Hội lại ào ạt vào trường, thăm từng phòng thí nghiệm, từng giảng đường và còn được bà Ngựa nhận trả thi rất vui nữa. Gặp nhau ở Kафедра, Цапков lên ngay kế hoạch họp lớp. Hôm dự mitinh ở cung Hội nghị thành phố tôi còn gặp bạn Nadia đưa cháu ngoại đến biểu diễn một tiết mục chào mừng trường KGU tròn 65 tuổi. Chúng tôi hẹn gặp nhau cả lớp vào trưa hôm sau. Vì đoàn Về Nguồn có chương trình dày đặc nên lớp tôi và lớp của chồng chỉ còn cách họp chung thì cả hai chúng tôi mới có cơ hội gặp được cả những người bạn của “đối phương”. Tôi thì đã quen với các bạn của chồng và ngược lại. Tuy nhiên, chỉ lo những người bạn khoa Toán và khoa Hóa khó làm quen với nhau. Ai dè khi gặp nhau, tất cả đều cảm thấy thoải mái và tự nhiên như những người bạn của nhau. Có lẽ ai cũng thấy rằng cơ hội gặp nhau là hiếm hoi mà mọi người đều là đồng môn của mái trường xưa. Chúng tôi chụp khá nhiều ảnh. Về nhà ngắm lại thấy có những ảnh chồng mình đang cười rất tươi giữa những người bạn lớp mình.

Цапков và Nguyệt, Về Nguồn 2011

Цапков cùng các chị Khoa Hóa thăm                                    Gặp gỡ với các bạn lớp Nguyệt

phòng thí nghiệm, Về Nguồn 2011

Ảnh liên hoan với các bạn lớp Ngọc và lớp Nguyệt trong chuyến về nguồn 2011  

Ngay sáng đầu tiên của chuyến Về Nguồn 2016, ai cũng vào trường. Khoa hóa chúng tôi cũng dắt tay nhau vào trường. May mắn thay, năm nay chúng tôi có cháu Du (bên trái ảnh) – hậu duệ khoa Hóa – dẫn đường. Ai cũng hớn hở. Đi đến đâu chụp ảnh đến đấy. Đến tòa nhà Khoa Luật, gặp được Thầy Khoa Luật thế là chụp ảnh luôn!

 Chủ yếu là dân Khoa Hóa đang được cháu Du đưa về thăm trường, chụp trước tòa nhà Luật vì gặp một Thầy Khoa Luật (Thầy đứng giữa)

 Đoàn Khoa Hóa thăm phòng thí nghiệm

Về Nguồn lần này có cả Trần Thanh Phương cũng tham gia nên lớp tôi vui hơn nhiều. Lớp có 3 sinh viên Việt Nam: Phương, Khải và tôi.  Chỉ còn bạn Đoàn Hưng Khải chưa sang được, ai cũng hỏi thăm Khải. Vẫn là Цапков làm đầu mối. Trưa 1/10 chúng tôi hẹn nhau ở trường để cùng nhau thăm lại các phòng thí nghiệm và giảng đường. Nhiều bạn cũng lâu lắm rồi không về lại trường nên cuộc thăm quan này trở nên rất thú vị. Цапков còn cho một bài thuyết trình giới thiệu toàn bộ sự phát triển của Khoa Hóa. Tôi nghe chuyện vừa mừng vừa thương các thầy cô và các bạn ở trường quá. Mừng vì dù sao thấy trường và khoa Hóa đã có đổi thay nhưng cuộc sống ở đây thật khó khăn. Với cuộc sống hiện tại ở Mol, nhiều người phải mang sức lao động của mình đi nơi khác để kiếm sống. Moldova đang thiếu nghiêm trọng về nhân lực. Những cánh đồng nho táo bao đời nay làm nên thương hiệu hoa quả và nhiều loại rượu vang thì giờ đây đang không đủ người chăm sóc. Vườn táo mà chúng tôi có cơ hội đến để hái táo, để nhớ lại những kỷ niệm xưa, được người trông vườn than rằng có đến 4 năm nay không có ai chăm sóc! Dè gì mà những quả táo ở đây bé thế và còn bị sâu nhiều nữa. Thu nhập thấp. Nông dân nghèo đói, nhiều người còn rời làng đi đâu không rõ. Tôi có hỏi về lương lậu của cán bộ trong trường, Цапков loanh quanh mãi mới trả lời một cách không rõ ràng, tôi cộng trừ một hồi thì hiểu được là lương Giáo sư chỉ cỡ 300$ mà thôi. Khi về hưu còn thấp hơn nhiều.

Phương và Nguyệt cùng các bạn trong lớp thăm phòng học và phòng thí nghiệm, một số bạn đang lọ mọ ngắm lại nơi làm thí nghiệm

Sau khi thăm quan trường, chúng tôi cùng nhau dạo phố qua Lễ Hội Vino rồi chọn một nhà hàng truyền thống Moldova ở ngay sau khu nhà Thờ. Cả lớp được 12 người đến dự, thế là cũng quí hóa lắm rồi. Khi qua quảng trường trung tâm, nơi đang diễn ra Lễ Hội Vino, chúng tôi còn bắt gặp cả NguoiKGU đang hòa nhập vào biển người thưởng thức Vino.

Lớp tôi ngắm Lễ Hội Vino và Thấy cả em Cúc và Ngân Hương đang thưởng thức rượu Moldova

Các bạn lớp tôi đang tiến về nhà hàng nơi đã đặt chỗ liên hoan

Cả lớp vẫn còn đang say sưa với những câu chuyện mà lâu nay chưa được dãi bầy thì tôi và Phương phải cáo lui để về chuẩn bị cho cuộc gặp mặt Thầy Cô vào buổi tối. Цапков và cô bạn ở bộ môn Hóa lý cũng tới dự. Lần đầu tiên các bạn được chứng kiến không khí đầm ấm tình nghĩa Thầy Trò của NguoiKGU trên đất Moldova. Mặc dù buổi liên hoan kéo dài khá muộn, chắc hai bạn cũng mệt nhưng vẫn chung vui đến cuối cùng. Có lẽ tối hôm đó, các sự kiện cứ liên tục nối tiếp nhau, không biết dừng ở đâu. Vui và vui mãi…, hát và hát mãi…nhảy và nhảy mãi…  

 Hai bạn Khoa Hóa dự buổi liên hoan tối 1/10/2016                       Anh Trí đang tìm bạn xưa

Tôi muốn để riêng một mục dành cho người bạn rất đặc biệt của chúng ta đó là Tanhia – Toán 1979. Tanhia cùng lớp toán với chồng tôi, nhưng lại ở cùng ký túc xá với các chị em khoa Hóa nên rất thân thiết với khoa Hóa, nhất là với hai chị Bình Kều và Trần. Hai chị đã huấn luyện Tanhia kiểu gì mà Tanhia rất sợ hai chị nhưng rất yêu hai chị. Yêu hai chị, yêu cả Việt Nam luôn. Tôi còn nhớ năm 1979, khi bọn Tàu đánh mình, Tanhia còn khóc và thương Việt Nam lắm. Có lẽ vì thế mà bài hát “sương long lanh trên ngọn cỏ non xanh”, mà các chị dạy đã in sâu trong trí nhớ của Tanhia. Hơn 33 năm kể từ 1977 ngày các chị về nước, đến năm 2010, khi chúng tôi đang ngồi trò chuyện dùng cơm chiều với lớp toán 1979, Tanhia bỗng cất cao giọng hát trong trẻo bài tiếng Việt ấy một cách trơn tru –đúng nhạc, chuẩn lời. Chúng tôi và vợ chồng Kỳ - Huyền hết sức ngạc nhiên và bái phục vì ngay cả chúng ta có khi cũng không thuộc hết lời bài hát đó như Tanhia. Lúc Về nguồn 2011, mặc dù Tanhia đang bận rộn vì chăm mẹ ốm nặng vẫn cố gắng đưa con gái lớn đến khách sạn thăm chúng tôi vào buổi tối cuối cùng trước khi chúng tôi rời Kishinhov. Năm nay, không gặp Tanhia ở Kishinhov mà về Moscow chúng ta mới có cuộc hội ngộ với Tanhia. Lâu nay Tanhia sinh sống ở Moscow, thỉnh thoảng mới về Kish thăm bố mẹ. Nhờ anh Dũng (Toán 1979) hẹn Tanhia đến nơi mà đoàn ăn tối nên ai cũng gặp được Tanhia. Tanhia cùng ăn cơm Việt bằng đũa và lại hát bài “sương long lanh trên ngọn cỏ non xanh”. Tanhia vẫn cười giòn tan như trước, vẫn nói, vẫn thiết tha và hẹn sẽ sang Việt Nam trong năm tới. Cuộc gặp gỡ tuy ngắn ngủi nhưng thật quí giá đối với những người bạn bao năm gắn bó bên nhau.

Tanhia đang rất phấn khích vì vừa biểu diễn                  Gia đình tôi cùng các bạn lớp Toán của chồng tôi 1979

tuyệt vời bài hát Việt sau hơn 33 năm                                                                    

Cả Hội Về Nguồn 2016 gặp Tanhia ở nhà hàng Việt, Moscow

Và trong tất cả những chuyến Về Nguồn, tôi đều gặp một người em gái - người em gái xinh đẹp, thông minh tháo vát đầy nhiệt huyết. Nếu không có em thì chúng ta đã không có được ngày Trở Về Moldova đầy mĩ mãn. Đó là Nữ Đại Sứ Bùi Thanh Huyền. Em Huyền đã luôn là cầu nối, một mình em là đại diện cho nửa cầu “bên kia”. Em luôn tất bật thăm các thầy cô giúp tất thảy nguoiKGU nào cần đến. Em mang thuốc, mang quà, mang hoa, mang cả những lời an ủi chân tình đến các thầy cô. Rồi em lại chuyển những nụ cười và tải cả cuộc sống vui buồn của các Thầy Cô về chốn Quê nhà. Mỗi lần có NguoiKGU về lại đất Mol là em lại dang tay chào đón quá nồng nàn. Mỗi lần đoàn Về Nguồn khởi động là em lại ngược xuôi lo liệu. Biết bao khó khăn, trục trặc mà em vẫn giúp đoàn vượt qua. Mọi việc đều trôi chảy cũng là nhờ sự hỗ trợ đắc lực nhưng rất thầm lặng của phu quân em Huyền – anh Trung Kỳ, vợ chồng em trai của Huyền – Huy - Linh và cả Công ty em Huyền nữa. Lần nào đến Kishinhov, gia đình Huyền cũng mời về nhà chơi. Lần vừa rồi, vì sợ tắc đường do lễ hội Vino nên cả đoàn không đến được nhà Huyền theo dự kiến, rất tiếc! Tuy nhiên, một số người đánh lẻ từ trước như tôi thì vẫn kịp qua để uống chén rượu ngọt ngào cùng với gia đình em Huy và Huyền. Cảm ơn em Huyền, cảm ơn anh Kỳ, các em Huy-Linh nhé.

Em Huyền trong ngôi nhà rất sang trọng của                       Huy, Linh, Huyền và bố mẹ Linh tiếp chúng tôi

        gia đình em trai Huy-Linh                                                                buổi tối 30/09/2016                                

Một người cao lớn, nhanh nhẹn, luôn tươi cười, chào đón chúng ta bằng những cửa VIP vào Moldova, luôn cầm máy ảnh bấm liên tịch suốt những ngày Về Nguồn 2016, lo giấy mời vào Mol, lo chữa cháy cho những lỗi apply xin VISA Mol, lo biết bao chuyện ăn ở, đi lại ở Mol …. và lo đến lúc tiễn người cuối cùng của đoàn Về Nguồn rời Moldova một cách an lành, đó là cô Nadia. Xin cảm ơn cô, cảm ơn cô rất nhiều.

             Cô Nadia luôn chụp ảnh cho đoàn                            Cô Nadia trong Cricova

Những người bạn đặc biệt của chuyến về nguồn năm nay là Hậu Duệ KGU. Chúng tôi đã được các cháu đón đưa, chăm sóc từ những phút đầu tiên hạ cánh xuống sân bay Kishinhov. Các cháu đã hỗ trợ các cô chú rất nhiều. Sự hiện diện của các cháu ở trường làm các cô chú vui và tự hào biết bao nhiêu vì biết rằng KGU Việt Nam đang có sự nối tiếp. Các cháu rất thông minh nhanh nhẹn, rất vui, rất hòa đồng. Cảm ơn các cháu nhiều và chúc các cháu thành công.

Các cháu Hậu Duệ biểu diễn văn nghệ tối 1/10/2016

Các anh chị em KGU ơi, hãy Về Nguồn, hãy Du Xuân để gặp nhau, để nhìn nhau, để cười với nhau và hát cùng nhau, để giữ mãi sắc thái NguoiKGU nhé.