Đông, cô bạn tôi, bị coi là "cuồng học". Vì có tý chữ nghĩa, nên nó biết mình còn dốt. Vớ được cái gì hay cũng muốn học, và rất trọng tài.

Đông đọc name card của Vincent, thấy hình như còn thiếu điều gì đó. Nó hỏi đối tác từ Trung Quốc:

- Anh nói với tôi là đã học ba năm tại Anh và có bằng master về điện tử, sao không thấy ghi?

Vincent trả lời:

- Các ông chủ của chúng tôi đã phải lao động buôn bán rất vất vả để gây dựng cơ nghiệp. Họ thường không có bằng cấp. Nhìn thấy người khác "khoe" bằng, họ hay nghĩ thầm "À, mày được học hành sung sướng lắm rồi, khôn ngoan lắm rồi, bây giờ tìm đến đây kiếm chác hả". Không ổn. Tôi không dám ghi bằng cấp của mình lên name card.

Đông chợt nhận ra rằng mình đã bảo vệ tiến sỹ được mười bảy năm, và mười sáu năm không có ký hiệu TS trên name card.

Cuộc sống xoay vần thế nào đó mà Đông cứ di chuyển từ cơ quan này sang cơ quan khác. Khi được mời chào về cơ quan cuối cùng là Công ty Oách thì cũng là lúc Đông bảo vệ tiến sỹ. Có gì khác đâu, nó vẫn lúi húi đổ dung dịch nọ vào dung dịch kia, giơ ngang tầm mắt ngắm ngắm nghía nghía, rồi ghi ghi chép chép.

Không có phòng thí nghiệm, Đông xin một gian kho bỏ không nằm kế nhà bảo vệ, quét dọn, lau chùi. Thấy ngoài nhà xe có mấy cái bàn gỗ bỏ đi, nó đem về nẹp thêm thanh gỗ, đóng vài cái đinh, mua tờ giấy trắng, cắt tấm kính đặt lên trên. Thế là có chỗ tạo mẫu. Còn phân tích mẫu thì đi thuê. Điều cốt lõi là thiết kế công thức mẫu, thiết kế các thí nghiệm tác động lên mẫu, đánh giá được các tác động đó.

Chị Bảo vệ ghét cái mùi hoá chất bay ra, hay lỉnh đi chỗ khác tán gẫu. Đông tự nhiên kiêm bảo vệ.

"Cô này hâm nặng, đích thân giám đốc mời về mà chẳng thấy mon men đến phòng Người, cứ lúi húi như chuột trong nhà kho" -  người cơ quan nói.

"Hâm trầm kha" - mấy chị Tài vụ khẳng định.

Nhưng anh Tổ chức lại cảnh giác. Hai tháng sau khi phải ký nhận Đông về, anh Tổ chức gọi nó lên, bảo: "Ở cơ quan này không có chức danh tiến sỹ đâu nhé!". Sắc mặt nghiêm nghị của anh như nói thêm "Đừng có loi choi". Đông không dám loi choi, nó sợ đổ bát cháo loãng của nó.

Chị Hành chính thì bất đắc dĩ phải làm card cho Đông (vì nó là phó phòng), đã quên không cho chữ TS vào.

Thế mà tại các Hội nghị lớn của công ty thì người ta lại giới thiệu rất to trên micro: "Chị Nguyễn Thị Đông, Tiến sỹ Hoá học, phụ trách Phòng Kỹ thuật Công ty Oách". Hội nghị vỗ tay rào rào. Nó đứng dậy ngượng nghịu cúi chào, đại biểu nào đến bắt tay thì bảo là hết card, chẳng lẽ nó nói dối, hay công ty nói dối.

Vậy là, sau mười sáu năm, khi rời khỏi Công ty Oách, Đông vẫn không dùng hết một hộp card.

Đông thành lập công ty trách nhiệm hữu hạn, và khi gặp Vincent, nó mới chợt thấy mình đã từng hèn làm sao. Cũng may, vì Đông "cuồng học" nên thời gian để nghĩ ngợi cũng chẳng có.

Đông mân mê tấm card của nó với chữ TS trên tay, im lặng thưởng thức cái giá trị của việc được là chính mình, và nó thấy mình giầu có vì thế.

PhongPT, Hoá 77