THANH HƯƠNG VÀ NHỚ MÙA THU

Tôi được đọc thơ Thanh Hương khá sớm, có lẽ cũng khoảng 30 năm nay rồi. Những ngày đầu ấy tôi không thể ngờ rằng con người ấy giữa ngoài đời và trong thơ lại khác nhau đến thế, cả về ngoại hình và cách nói. Sau tôi mới tự nhủ rằng thơ nó là tâm hồn, là những gì sâu kín bên trong và dần tôi đã hiểu con người và thơ của Thanh Hương hơn. Em là một con người sống nội tâm. Em gần như xa lạ với tất cả những gì bon chen, vẩn đục của cuộc đời. Em thật như chính cuộc đời em vậy.

Bài thơ đầu tiên tôi được đọc có lẽ là bài “NHỚ MÙA THU…” Đó là mùa đẹp nhất trong năm (theo quan niệm của tôi) có lẽ cũng vì thế mà Thanh Hương đã truyền vào đây rát nhiều tình cảm, rất nhiều suy tư. Tác giả coi mùa Thu là

Khoảng trời xanh qua cửa phòng bé nhỏ

Con đường nào lá phong đỏ anh đi

Thanh Hương rất “kiệm” trong tình yêu và cũng rất “kiệm” trong tiếp xúc với mọi người, nhưng lại rất nhiệt tình khi đã yêu quí, có tình cảm với con người, bạn bè đó. Đó cũng là tính cách mà tôi rất ngưỡng mộ trong con người ấy. Tác giả yêu mến mùa Thu và cũng gửi gắm cả tình yêu đầu đời của mình trong đó nữa

Bản nhạc nào cho em nhớ mùa Thu

Nơi xa ấy chắc cũng đầy thương nhớ

Tác giã đã tâm sự với tôi rằng:

"Em làm bài thơ này rất nhanh anh ạ. Mùa thu năm 1979, mới về nước, có giải bóng đá của quân đội các nước anh em nhân dịp 35 năm ngày thành lập QĐNDVN, bố em ở Đà Lạt ra HN họp có 2 vé. Bình thường thì mọi khi biết em thích xem bóng đá, nếu có 1 vé thì bố nói cho em đi, có 2 vé bố mới đi nhưng bữa đó em nói bố đi với T vì bạn ấy cũng rất mê bóng đá và chưa biết sân VĐ Hàng Đẫy nên bố nhường em luôn. Sau đó 1/12 em lên đường đi tập Quân Sự ở Trường Hạ sĩ quan QK III và vài hôm sau đó T cũng đi chuyển tiếp sinh luôn. Rồi một hôm em mở đĩa hát ra nghe Joe Dassin (ca sĩ người Pháp đã mất) hát bài "Mùa hè rớt" (бабье лето) em bỗng thấy nhớ bạn ấy kinh khủng. Bài hát này cả em và bạn ấy đều rất thích và thế là chỉ khoảng nửa tiếng em viết xong bài thơ anh ạ."

Họ phải có với nhau nhiều kỷ niệm lắm mới viết được bài thơ nhanh và hay đến như vậy. Nói tới mùa Thu, thường hay mang vào đó nhiều nỗi buồn, ở trong con người Thanh Hương cũng thế. Họ buồn vì phải chia xa, chưa dám nói hay chưa kịp nói với nhau lời "YÊU" thì đã lại xa nhau mất rôi

Bảy năm rồi rừng Thu ấy lá vàng rơi

Chuyện tình "bạn tôi" nay thành kỷ niệm

Vẫn cháy lòng mỗi lần em nhớ đến

Như lúc này nghe bản nhạc mùa Thu

Phải chăng cái bản nhạc mùa Thu do ca sỹ người Pháp đó hát đã là lý do, là nguyên nhân, nguyên cớ để hai người yêu nhau mỗi lần "tình cớ" nghe được lại nhớ về nhau đến day dứt, đến nao lòng về những ngày xa xưa, êm đềm, thân thương ấy. Trong tất cả các bài thơ về tình bạn, tình yêu mà Thanh Hượng gửi cho tôi thì tôi chỉ thích mỗi bài này thôi. Có lẽ vì thế tôi mất rất nhiều chữ, thời gian cho bài thơ này.

Bài thơ có 07 khổ. Số 07 là số giành cho đàn ông, đây có thể là dụng ý của tác giả đã giành cho người bạn - người đàn ông mà mình yêu quí nhất với bảy khổ thơ, bảy số phận, nhưng là bảy nỗi niềm yêu thương. Khổ đầu và khổ cuối với hai câu đầu giống nhau Bản nhạc nào cho em nhớ mùa Thu   /Nơi xa ấy chắc cũng đầy thương nhớ gợi cho ta một nỗi nhớ chung nhau, nhớ nhau, nhớ bản nhạc và nhớ những năm tháng sống bên nhau, để rồi hay câu kết là hai câu khác hắn nhau một cho người phụ nữ ở lại

Để nơi này gió Thu về trăn trở

 Người ở nhà mang bóng dáng người đi

và một cho người tận xứ tuyết xa xôi kia

Khoảng trời xanh qua cửa phòng bé nhỏ

 Con đường nào là phong đỏ anh đi? 

 Đó là cái tài của tác giả cho kết thúc bài thơ của mình.

Sẽ rất là sai lầm nếu chỉ nhắc tới thơ tình với bạn bè mà không nhắc đến mảng thơ tình thứ hai - với bố, mẹ, với con cái của tác giả Thanh Hương. Thanh Hương xuất thân trong một gia đình Quân nhân cách mạng lý tưởng (tôi nghĩ thế). Mẹ là cán bộ hoạt động trước năm 1945. Một con người hiền lành tốt tính, tôi đã được nói chuyện với bà nhiều lần và lần nào cũng mang lại cho tôi một tình cảm thân thiết, gia đình mà người tiếp chuyện không thể nào quên. Bố Thanh Hương - một người lính, một cán bộ suốt cả cuộc đời cống hiến, phục vụ trong Quân đội.

Bố là sao sáng cuộc đời của con

Bao năm giữ vững lòng son

Bố đi bộ đội giữ yên nước này

Trải qua các cuộc kháng  chiến chống Pháp, rồi chống Mỹ ông vẫn ba lô trên vai đi hết chiến trường này đến cuộc trường trinh kia. Chỉ sau chiến thắng mùa xuân năm 1975 ông mới "chịu nghỉ" ít thời gian để về làm hiệu trưởng trường sỹ quan Đà Lạt. Một người lính với đầy đủ chất lính trong đó. Ông là con người đã theo đại tướng Võ Nguyên Giáp từ thủa đầu tiên mới về Hà Nội đến khi nhận nhiệm vụ mới. Ông đã cùng đại tướng hứng chịu rất nhiều búa dìu của dư luận, của cuộc đời, nhưng luôn là tấm gương mẫu mực cho đồng đội và con cháu.

   
Con yêu bố lắm bố ơi

Bố là sao sáng cuộc đời của con

Bao năm giữ vững lòng son

Bố đi bộ đội giữ non nước này

Thanh Hương xây dựng gia đình khá muộn. Đó là do duyên phận ấy mà, nhưng tuy muộn mà lại chắc. Cuộc sống riêng hạnh phúc đã mang lại cho Thanh Hương những khoảng lặng để thơ mình có dịp phát huy và thăng hoa nhất là tình cảm với con trai lần đầu đi học xa, xa mẹ...

Thương con từ nay không có mẹ ở bên

Chăm sóc nâng nưu, xẻ chia, tâm sự

Co hãy tập quen dần khi vắng mẹ

Tuy ở xa nhưng dõi bước con đi

Cả hai bài thơ viết cho con trai "Nhớ con" và "Mừng con trai hai mươi tuổi" đều đã nói lên tình cảm mặn nồng, yêu quí, trăn trở vì con của người mẹ, điều mà người mẹ nào cũng có nhưng không phải ai cũng thể hiện ra được. Tôi nghiệm ra rằng, càng xa con thơ của Hương càng hay, càng tình cảm

Thấm thoắt thời gian đã hai mươi năm tròn

Con luôn là niềm tự hào của mẹ

Con học giỏi, ngoan, hiền từ tấm bé

Luôn yêu thương giúp đỡ mọi người

Phải chăng những đức tính đó của con là được di truyền từ mẹ. Thanh Hương từ khi tôi biết đã luôn là một người thật thà, yêu thương, quí mến và giúp đỡ mọi người.

Thực ra để hiểu về chính tác giả của các bài thơ này xin các bạn hãy đừng nghe lời tôi nói mà hãy đọc và chiêm nghiệm bài thơ nói về tuổi hai tư với tựa đề "Sinh nhật tuổi hai tư". Nếu chỉ đọc cái tên của nó thôi chắc mọi người khó hình dung ra sao lại không phải 25, hay 20 cho nó chẵn mà lại lấy là hai mươi tư. Tôi cũng phân vân mãi, rồi cuối cùng mình cũng "đồ" rằng: Đây là một cái ngưỡng, một sự thay đổi về chất trong cuộc đời của Thanh Hương - Cái tuổi vĩnh biệt thời gian cắp sách để bước vào đời làm một con người thực sự, trách nhiệm với bản thân và với cuộc đời.

Hai mươi tư tuổi ta nhìn ta rất thật

Hiểu mình hơn sau một chặng đường dài

Hiểu những gì đang đợi ở tương lai

Và thấy yêu thêm những gì đã có

Thoạt vào khổ hai của bài thơ tôi hơi ngỡ ngàng, sao hai mươi tư tuổi sắp đến ngày tiễn biệt. Sao có ai đó lại ra đi sớm thế sao, nhưng hãy đừng vội, Với mảnh đất này gắn bó sáu năm qua. À! ra thế! Thanh Hương đang đứng tại Kishinhop, đang trong những giờ phút chuẩn bị chia xa nơi cho em tình yêu thủa học trò, tình thầy trò, bạn bè trong những tháng năm vất vả, nhọc nhằn sống xa Tổ quốc, xa mẹ, cha. Những năm tháng đẹp nhất của tuổi trẻ. Mảnh đất này không phải nơi chôn nhau, cắt rốn, không phải Quê hương mình, nhưng nó lại là Quê, là nơi gần gũi, nơi đó mình có những kỷ niệm, những người bạn và cả là chính bản thân mình đã đi qua. Khổ thơ này nó mở nút cho ta tất cả để rồi

Cuộc đời ơi! Hãy chắp cánh cho ta

Nhưng nói thế thôi, Thanh Hương vẫn đau đáu về nơi Tổ quốc mình xa xôi kia với biết bao người thân yêu của mình.

Hai mươi tư tuổi trở về ngôi nhà thân thuộc

Nơi bao năm trông ngóng, đợi chờ

Nơi ta lớn lên và từ giã tuổi thơ

Nơi ta có những người thân yêu nhất

Cho đến bây giờ tôi vẫn dõi theo từng bước đi của Thanh Hương, cái gì Thanh Hương cũng chậm, nhưng cái gì cũng chắc. Với một gia đình êm ấm, một mái nhà vững chắc, những đứa con biết yêu quí bố mẹ, biết sống vì mọi người. Tôi nghĩ rằng ngần ấy đã là quá đủ cho một con người biết sống vì mọi người như Thanh Hương và như những người bạn của mình.