Lần đầu tiên đi nước ngoài bằng tàu hoả

Đoàn chúng tôi sang Liên Xô bằng tàu liên vận vào những ngày tháng 8/1971. Tôi cò nhớ hôm đi tàu đến cầu  Long Biên thì mưa to lắm và tôi ngồi cùng ghế với 2 bạn nữ cùng đoàn còn hàng ghế trước mặt là anh Vinh lớp Lý ( sau này về nước thì anh mất )  cùng với mấy  anh là bộ đội đi học. Thấy anh Vinh nói anh ấy là bộ đội ra đa tên lửa và trước khi đi bộ đội anh cũng học ở trường Yên Hoà A cùng trường với tôi hồi sơ tán. Tôi vốn dĩ say tàu xe từ bé nên tàu vừa qua khỏi cầu Long Biên là tôi đã nôn thóc nôn tháo hết cả mật xanh ra rồi nên mệt lử chẳng thiết nói chuyện và cũng chẳng quen ai vì có tới hơn 1000 người đi trên chuyến tàu này từ các nơi khác nhau.. Lúc đấy chúng tôi cũng chỉ biết rằng mình sẽ sang Liên Xô học còn ở thành phố nào thì chưa biết. Tàu khởi hành  từ ga Hàng Cỏ vào khoảng 20h, đến sáng hôm sau đến ga Đồng đăng, sáng sớm đến chúng tôi mua mỗi đứa bát phở chua ăn một cách ngon lành, hồi đó món phở chua ở Lạng Sơn là nổi tiếng và rất ngon bây giờ thỉnh thoảng đi qua Lạng Sơn ăn lại chẳng thấy ngon gì cả.   

Chúng tôi sang Kisinhop vào năm 1971 là lúc nước mình đang có chiến tranh, hồi cấp 2,3 hầu hết chúng

tôi phải đi sơ tán nên trình ngoại ngữ không được đưa vào dạy. Tôi còn nhớ hồi lớp 8 sau một thời gian dài đi sơ tán tôi được về Hà Nội và học ở trường cấp III Yên Hoà A. trình độ tiếng Nga của tôi là số 0 vì trước đó có được học đâu. Đến giờ tiếng Nga là tôi sợ lắm, toàn phải học gạo thôi, cuối năm thày giáo Nga văn cho đọc bài nào mà thuộc nhất để kiểm tra, tôi học thuộc lòng bài có câu: quân đội ta sinh ra trong ngọn lửa cách mạng… bằng tiếng Nga và dịch ra tiếng Việt và vốn tiếng Nga của tôi chỉ có vẻn vẹn là bài này thôi.Sau này lớp 10 về trường PTCN Đống Đa cũng không phải học ngoại ngữ.

Lúc lên tàu sang Liên xô cả lũ chúng tôi chẳng đứa nào biết tiếng Nga cả, trong đoàn có một chú là cán bộ đi học  tôi không nhớ tên chỉ nhớ là chú ấy có đóng vai trong phim Việt Nam  được chiếu ngày trước có tên Khói trắng. Chú này đi cùng tàu liên vận với chúng tôi để sang Đức học đạo diễn thì phải. Lúc đi qua Trung Quốc chú bảo chú biết tiếng Hoa cháu nào muốn mua gì  để chú phiên dịch cho. Chúng tôi nhờ mua hộ mấy cái khăn mùi xoa và bấm móng tay trung Quốc mà chú nói mãi cô bán hàng chẳng hiểu gì chú ấy bảo: “ mấy con bán hàng Tàu này ngu quá chú nói tiếng Bắc Kinh nên chúng nó chẳng hiểu gì vì chúng nó là dân miền núi.” nhưng thực ra là chú ấy nói:  “ hảo sư củ lăng lủng trẻo … thì bố cô bán hàng cũng chẳng hiểu là gì thật. Thế mà chúng tôi phục lác mắt vì khả năng ngoại ngữ của chú ấy.  Cuối cùng chúng tôi đành ra hiệu chỉ chỏ là mua được tất

Đi tàu Liên vận sang Trung quốc là những ngày chúng tôi được đón tiếp quá tử tế. Tàu đỗ đến ga nào là có đoàn quân Hồng vệ binh giơ sổ đỏ Chước tác Mao Trạch đông ra chào đón nồng nhiệt. Trên tàu lúc nào cũng phát các bài hát cách mạng Việt Nam, tàu đi đến đâu là có hướng dẫn qua loa phát thanh giới thiệu địa danh tàu đang đi qua bằng tiếng Việt. Lúc tàu đi qua Cầu Trường Giang là loa phóng thanh giới thiệu đây là chiếc cầu dài nhất Trung Quốc và nơi đây chủ tịch Mao Trạch Đông đã bơi qua sông…  Ngày nào chúng tôi  cũng được ăn mâm cao cỗ đầy với gần chục món làm chúng tôi sướng quá vì hồi đó ở nhà đi sơ tán ăn uống khổ sở làm gì có gì để ăn.  Bữa nào chúng tôi cũng phải xin cơm thêm để ăn cho hết các món ăn đi vì có tính dè sẻn không dám ăn vã thức ăn. Còn tôi thì tiếc ngẩn ngơ chẳng ăn được gì vì bị say tàu một cách dễ sợ luôn, nằm bẹp dí như con gián  suốt 10 ngày vì chóng mặt và nôn mửa suốt. Đêm đến là các nhân viên trên tàu đi từng khoang đắp lại chăn cho mọi người, ai ốm đau phát dầu, thuốc…, tinh thần phục vụ của họ thì hết ý luôn và hình như ai cũng biết tiếng Việt nhưng họ không nói.

Lên đến tàu Liên xô thì không khí khác hẳn vì bộ mặt lạnh như tiền của Hồng quân Liên xô làm chúng tôi sốc luôn có đứa khóc vì sợ,  chán, buồn, nhớ nhà nhớ bố mẹ. trước lúc đi chúng tôi được tập trung ở trường Kinh tế để học chính trị. Có buổi được nghe dạy về phép ngoại giao ăn uống, lúc đang ăn và lúc ăn xong thì phải để dĩa thìa như thế nào, trình tự ăn uống ra sao. Thế nhưng chúng tôi cũng quên hết nên lúc ăn thì quen tính dè sẻn ở nhà ăn hết phần tinh bột còn lại thức ăn để dành thế là có đứa để lại cái đùi gà lại để ăn xúp bị bà nhà ăn dọn đĩa có đùi gà ra thế là vội vàng giật lại hét toáng lên bằng tiếng Việt làm bà ta chẳng hiểu gì cả.  Sướng nhất là một ngày được đi vòng quanh hồ Baikan cảnh đẹp tuyệt vời. Tiếp đấy chúng tôi đến Irkut để kiểm tra sức khoẻ và phân ngành nghề nơi đến học. Có nhiều người bị mắc bệnh thì phải ở lại điều trị còn lại thì đi tiếp về các thành phố được phân công. Lúc này tôi mới biết là mình được theo học ngành tổng hợp hoá ở Kisinhốp đúng như nguyện vọng tôi đăng ký hồi trong nước. Tôi ước ao học nghề này từ hồi nhỏ khi hay vào các phòng thí nghiệm của mẹ tôi thấy các đồ thí nghiệm với các chai lọ xinh xinh cùng với cân tiểu ly… đã hút hồn tôi từ tuổi thơ hay chơi đồ hàng. Chứ thực ra theo truyền thống gia đình thì bố mẹ tôi lại muốn tôi theo học ngành y. Bởi vậy sau này khi tốt nghiệp về nước tôi lại được chấp nhận làm việc tại viện Vệ Sinh dịch tễ TƯ là nơi tôi đã gắn bó với nó cho tới tận bây giờ. Có rất nhiều bạn lúc bấy giờ buồn vì không được xếp học theo đúng ngành học. Thấy mọi người nói là ai điểm cao được xếp vào học Tổng hợp. Cho đến bây giờ tôi cũng chẳng hiểu tiêu chí xếp ngành nghề học của Bộ đại học lúc bấy giờ là như thế nào nhưng lúc đấy thấy sướng là được học theo đúng nghề mình thích đã. Chứ có ai lường trước được là cái ngành Chai lọ  này học  vừa khó, vất vả, độc hại từ lúc học cho đến tận bây giờ.

Trước khi đến Kisinhốp chúng tôi được qua Moscow thăm trường tổng hợp MGU, thăm đỉnh núi Lênin. Lúc đó tiết trời ở Moscow đã se lạnh mà chúng tôi chỉ có mấy bộ quần áo bác Bửu phát cho, có bao nhiêu quần áo chúng tôi mặc vào hết cho khỏi rét còn chân thì cứ đôi dép cao gót được phát chẳng tất tai gì cả, ai ở các tỉnh khác không quen đi dép thì đi guốc, dép lê cứ thế lôi thôi  lếch thếch có người còn mặc cả quần lụa đen ở nhà nhàu nát đi ở giữa thủ đô CCCP hoành tráng, lộng lẫy. Nghĩ lại cũng thấy buồn cười, nào có ai biết gì đâu với lại lúc ấy còn trẻ quá cả lũ hầu hết chỉ 17 tuổi lần đầu tiên xa nhà mà lại đi nước ngoài . Chỉ có mấy chú ở Đại sứ quán đến đưa đón thôi chứ còn các anh chị khác thấy chúng tôi thế này họ cũng ngượng thay chẳng dám ra đón nữa. Lần đầu tiên chúng tôi thấy táo mọc đầy đường chẳng ai hái thích quá tranh nhau hái ăn thoải mái, ngon lành. Hôm sau trên đường đến Kisinhốp qua Kiev thì những hàng táo, mận, nho  hai bên đường quá nhiều  và sau này đã gắn bó với chúng tôi suốt thời sinh viên.

Tầu hoả đưa chúng tôi đến ga Kisinhốp vào buổi chiều và có rất nhiều anh chị năm trên ra đón, lâu quá nên tôi cũng không nhớ là anh chị nào chỉ nhớ là có rất nhiều anh chị năm 70 ra đón  và các bạn cùng năm đến trước nữa. Sau khi về ký túc xá chúng tôi được các anh chị năm trên mời  ăn,  chúng tôi lúc đấy chẳng thấy khách sáo gì cả  ăn một cách ngon lành cơm và bắp cải luộc theo kiểu Việt Nam là những thứ mà chúng tôi không được ăn suốt 10 ngày đi tàu hoả. Sự đón tiếp nồng nhiệt của các anh chị năm trên và các bạn đã làm chúng tôi quên đi nỗi nhớ nhà.

Từ đây tôi đã gắn bó cả thời tuổi trẻ sôi nổi với đầy các kỷ niệm đã đồng hành với tôi  suốt cả cuộc đời bao giờ quên được suốt 6 năm học tại Kisinhốp, Môn đa via. Cảm ơn các thày cô giáo của trường KGU, những người dân Kisinhốp, cảm ơn tất cả các anh, các chị, các bạn  học tại KGU đã cho tôi cả một thời sinh viên sôi nổi  và chắp cánh cho tôi trên bước đường sự nghiệp sau này.

                                       Nguyễn Thúy Hoa, Chai lọ 71-77