Sáng nay, với tư cách là thân nhân gia đình cố PGS. Lê Bá Thảo - một trong 12 nhà khoa học và tập thể các khoa học được trao giải thưởng Hồ Chí Minh, cùng với các đại diện của 20 nhà khoa học và tập thể nhà khoa học khác được giải thưởng Nhà nước, tôi tháp tùng mẹ vợ tôi cùng với vợ, con tôi và bạn của con, vợ chồng cậu em vợ đi đến Nhà hát Lớn, từ rất sớm, trước 8 giờ.

Lâu lắm rồi, có lẽ đã trên dưới 3 năm, tôi chưa đến Nhà hát Lớn. Lần cuối cùng tôi đến đây là để xem một vở kịch nói về cuộc đời của Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng. Trước đó nữa là tôi có dự một buổi hòa nhạc Nhạc dân tộc với sự có mặt và chuyện trò của GS. Trần Văn Khê.

Hôm nay trời mưa xuân khá nặng hạt và rét nữa, nên tôi không thể đứng lâu ngắm nhìn xung quanh. Cảm nhận đầu tiên của tôi: Nhà hát Lớn không khác lắm, cả bên ngoài và bên trong: Ghế, lô, phông, màn, đèn chiếu sáng, hệ thống âm thanh...có vẻ vẫn thế, bục biểu diễn thì trông khá cao, ngồi những hàng đầu dường như cứ phải ngẩng đầu lên.

Giống như mọi buổi lễ, mọi người lục tục đến, rồi người quen gặp gỡ, hàn huyên, chuyện trò râm ran, chụp ảnh kỷ niệm, ổn định chỗ ngồi...cũng phải đến hơn 1 tiếng đồng hồ. Đối với tôi, sao mà đông thế những người quen: từ các anh chị,  bạn bè trên Bộ Khoa học và Công nghệ, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam, đến các trường, viện... tha hồ mà chúc mừng, bắt tay nhau, chụp ảnh...

Đây là các anh rất quen, bên quân y được giải thưởng Hồ Chí Minh, như Trung tướng TS. Đinh Ngọc Duy, nguyên Giám đốc Bệnh viện TW Quân đội 108, GS. Thiếu tướng Lê Bách Quang, nguyên Phó Giám đốc Học viện Quân y...Rồi đến GS. Đỗ Trung Phấn, nguyên Viện trưởng Viện Huyết học và truyền máu TW, các bạn, các em từ Đại học Y Hà Nội (những người từ lâu đã và đang cùng sát cánh với chúng tôi nghiên cứu gen người Việt) như: PGS. Trần Thị Thanh Hương, PGS Phan Thị Hoan, PGS. Trần Đức Phấn, TS. Hoàng Thị Ngọc Lan...được giải thưởng Nhà nước.

Bắt đầu đến các tiết mục ca múa nhạc chào mừng mở màn. Lâu lắm rồi mới được nghe giọng hát và trình diễn trên sân khấu của các ca sỹ Tấn Minh và Phương Anh, cả hai hát đơn ca và song ca, một số tiết múa cũng bình thường như đâu đó ta vẫn gặp.

Thế rồi, đúng 9h 30 phần Nghi Lễ chính thức cũng bắt đầu. Xuất hiện các vị Lãnh đạo Đảng và Nhà nước: UV BCT, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang; UV BCT, BT TW Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo TW Đinh Thế Huynh; BT TW Đảng, PCT Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân; UV TW Đảng, PTT Nguyễn Thiện Nhân và nhiều vị đại biểu các bộ ngành, các nhà khoa học lão thành...

Trên sân khấu xuất hiện MC Hoài Anh, cô cháu gái nổi tiếng của người KGU chúng ta. Anh Trần Việt Thanh, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì buổi lễ. Bộ trưởng Nguyễn Quân - Báo cáo quá trình lựa chọn và đánh giá giải thưởng.

Giải thưởng Hồ Chí Minh là giải thưởng cho những công trình "đặc biệt xuất sắc", còn giải thưởng Nhà nước cho những công trình "xuất sắc", 5 năm mới có xét 1 lần. Trước đây mới có 3 đợt và nay là lần thứ 4. Những công trình được xem xét là cả một quá trình lâu dài, cả từ trước và sau Cách mạng tháng 8. Với thời gian trải dài như thế, nhiều nhà khoa học lão thành đã mất từ lâu, mà không biết công trình của mình được trao giải thưởng cao quý, việc trao tặng thực ra là truy tặng, thông qua thân nhân gia đình.

Đọc qua danh sách lần này, trong số 12 giải thưởng Hồ Chí Minh, có đến 3 cụ đã mất từ lâu (cố GS. Đặng Xuân Kỳ, cố GS. Trần Quốc Vượng, cụ Lê Bá Thảo - bố vợ tôi)  và 1 cụ mới mất (GS. Lê Trí Viễn), ngoài ra trong các công trình gồm nhiều đồng tác giả thì cũng có thêm 5 cụ đã mất (cố GS. Đỗ Nguyên Phương, cố GS. Nguyễn Tiến Bân, cố PGS. Phan Trọng Cung, cố GS. Trịnh Bá Hữu, cố GS. Hoàng Đức Nhuận).  

Đối với 20 công trình được giải thưởng Nhà nước cũng vậy, có 2 cụ đã mất là cố PGS. Dương Kinh Quốc và cố GS. Trịnh Văn Bảo. Là một người có thể nói là đã "lên lão" trong "làng khoa học" Việt Nam (35 năm công tác), tôi quen biết hầu hết các cụ đã mất, trong đó có nhiều cụ tôi đã từng được gần gũi, học hỏi và được cùng làm việc...nên hôm nay đến Lễ trao giải. lòng tôi không khỏi bùi ngùi...

Cũng có nhiều bạn bè trạc tuổi tôi, nhiều người trẻ hơn, thậm trí còn rất trẻ cũng đã may mắn trở thành đồng tác giả của giải thưởng Hồ Chí Minh và giải thưởng Nhà nước, lần này. Tôi thực lòng mừng cho họ được tham gia vào những công trình có tính tập thể lớn.

Đặc biệt, sự kiện rất vui mừng, phấn khởi và tự hào cho người KGU chúng ta là PGS. Lê Xuân Cảnh (OB78) và PGS. Nguyễn Vũ Thanh (OB75) là đồng tác giả (của tập thể gồm 45 tác giả) của 1 cụm công trình được nhận giải thưởng Hồ Chí Minh: Động vật chí và Thực vật chí  và Sách đỏ VN. Xin chúc mừng các anh Cảnh và anh Thanh đã góp phần làm rạng rỡ mái trường KGU!

Cùng với một một lực lượng đông đảo các đồng tác giả cho giải thưởng Hồ Chí Minh nói trên, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam còn có 1 công trình được giải thưởng giải thưởng Nhà nước do GS. Châu Văn Minh, Chủ tịch Viện, đứng đầu với một tập thể các nhà khoa học trẻ và rất trẻ. Đó cũng điều mà tôi cảm thấy rất vinh dự và tự hào cho cơ quan mình.    

Buổi lễ bước vào những nội dung long trọng nhất: Chị Hà -Thứ trưởng Bộ Nội vụ, công bố các Quyết định trao giải. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang trao Bằng Chứng nhận cho đại diện 12 nhà khoa học được giải thưởng Hồ Chí Minh; anh Đinh Thế Huynh trao Bằng Chứng nhận cho Giải thưởng Hồ Chí Minh trong ngành Dầu khí cho 3 đống tác giả người Nga. Rồi PCT QH Nguyễn Thị Kim Ngân và PTT Nguyễn Thiện Nhân lần lượt trao Bằng Chứng nhận cho đại diện của 20 công trình được giải thưởng Nhà nước.  

Mọi người chăm chú lắng nghe lời phát biểu ân cần của Chủ tịch nước, lời phát biểu tâm huyết của anh Phùng Đình Thực bên Dầu khí, đại điện cho những nhà khoa học được trao giải. Buổi lễ bế mạc với nhiều lưu luyến, chụp ảnh lưu niệm.

Tôi cùng gia đình ra về. Vẫn còn dư âm cảm giác lâng lâng chen lẫn bùi ngùi. Con đường khoa học lâu dài và gian nan lắm, để có thể đạt được những thành tựu, có những đóng góp và có thể vươn tới đỉnh vinh quang... Nhưng đó là con đường mà các nhà khoa học, trong đó có tôi, đã lựa chọn!

Hà Nội, 18. 02. 2012

Một số hình ảnh buổi Lễ:

Ảnh 1: Múa, hát

Ảnh 2: Ca sỹ Phương Anh và ca sỹ Tấn Minh

Ảnh 3: Cháu gái F1 KGU: MC VTV Hoài Anh - "Con gái rượu" của các bạn Bồng Lai - Anh Kiệt

Ảnh 4: Chủ tịch nước Trương Tấn Sang trao Bằng Chứng nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh

Ảnh 5: Các anh Quân Y (GS. Thiếu tướng Lê Bách Quang, đeo kính; Trung tướng TS. Đinh Ngọc Duy, tóc bạc)

Ảnh 6:  Cặp vợ chồng GS. Phan Kế Lộc và PGS. Nguyễn Thị Kỳ (là phụ mẫu của một bạn gái trẻ KGU - Quỳnh Anh, chưa tham gia Hội?) - Cùng là đồng tác giả giải thưởng Hồ Chí Minh 

Ảnh 7: Anh bạn KGU Lê Xuân Cảnh của chúng ta - Đồng tác giả giải thưởng Hồ Chí Minh

Ảnh 8: Các em Đại học Y Hà Nội (Hương, Lan và Hoan) - Đồng tác giả giải thưởng Nhà nước

Ảnh 9: Gia đình tôi