Nhân dịp cô Larisa sang thăm Warszawa gặp các cựu sinh viên Việt nam KGU, tôi đưa lên web một bài thơ tôi viết về thành phố này khi tôi lần đầu tới thủ đô Ba Lan 19/08/1991, đúng vào ngày ở Moskva nổ ra vụ đảo chính Gorbatrov bất thành . 

Trong bài này các địa danh và tên người tôi để nguyên tiếng Ba Lan. Tôi có thói quen viết dài, cả văn xuôi lẫn văn vần, vậy các ACE chịu khó đọc nhé!

Nhớ mãi Warszawa

Warszawa ơi, ta đến đây rồi,

Đến thăm Người, thăm khu thành cổ.

Ta đi với em trong nắng vàng tươi, trong muôn hoa đua nở,

Cùng ngước lên cột tháp vút cao,

Tượng đức vua Zymunta Wazy (1566-1632) đệ tam ¹vĩ đại biết bao !

Tay cầm gươm, tay giương thánh giá,

Như biểu tượng của thánh thần cao cả,

Bảo vệ quốc gia Polska tránh mọi hiểm nguy.

Còn đây là hoàng cung sắc đỏ uy nghi,

Ghi dấu ấn những tháng năm quân chủ.

Em nhìn kìa, chợ ngoài trời nhộn nhịp thêm khu phố,

Ở đấy cũng trưng bày và bán các loại tranh ,

Cạnh đó không phải là những quán ăn nhanh,

Mà là các nhà hàng với thực đơn đặc trưng của Polska đấy.

Ở giữa quảng trường em đã thấy,

Tượng một nàng Tiên cá (Syrenka) thật hiên ngang,

Tay giơ cao gươm, tay cầm khiên với tư thế sẵn sàng.

Xông vào trận để bảo vệ Warszawa này đấy…

Syrenka là biểu tượng của thành phố có dòng Wisła êm ả chảy.

Đi tiếp nữa đi em, rồi em sẽ thấy,

Một bức tường thành thời trung cổ chạy dài (1200m),

Nó được xây chắc chắn như một pháo đài,

Còn phía dưới là hào sâu ngăn quân thù xâm nhập.

Em biết chăng, cố đô xưa của Ba Lan là Krakow (1038 -1596),

Sau rồi vua mới quyết định rời đô (1596),

Tới Warszawa để xây dựng cơ đồ…

Biết chăng em, Warszawa cũng như khu thành cổ,

Đã bị ném bom và chịu nhiều đau khổ,

Bị tan tành, đổ nát trong chiến tranh.

Người Ba Lan vô cùng yêu quý thủ đô mình,

Đã thu gom từng viên gạch, ngói,

Trên đống hoang tàn mà Hitler muốn biến thành tro bụi,

Phục chế lại y trang thành phố trước đây.

Em ơi em,

Warszawa thơ mộng, thanh bình và tươi đẹp hôm nay,

Là nhờ có bàn tay người Ba Lan làm nên kỳ tích.            

 Warszawa bị ném bom trong thế chiến II

Ở Warszawa này có khoảng 30 nhà hát kịch,

Một nhà hát opêra trình diễn quanh năm.

Rất nhiều viện bảo tàng, ta có thể tới thăm,

Ta sẽ đến Cung điện mùa Hè Wilanów nhé!

Em nhìn kìa, đôi uyên ương tươi trẻ!

Họ vui sướng điều chi, cứ nói nói, cười cười?

Mảnh đất này, hạnh phúc sinh sôi.

Mỗi bước đi, ta lại biết thêm bao điều bổ ích.

            Bảo tàng Mỹ thuật                                                                    Cung điện mùa Hè Wilanów

Em nhìn này,

Đây là tượng đài ông tổ thiên văn Kopernik (Copernic 1479-1543),

Mà Galilê (Galilée 1564-1642)  nối tiếp bước theo sau.

“Quả đất đâu có đứng yên như Giáo hội rao giảng bấy lâu,

Nó quay quanh trục của mình và quay quanh Mặt trời đấy chứ!”

Kopernik đã đưa ra mô hình các vì tinh tú,

Mặt trời là trung tâm với các vệ tinh…

Em biết không, dân tộc Ba Lan đã sản sinh,

Bao vĩ nhân mà loài người ngưỡng mộ.

              Tượng Kopernik                                        Tượng Adam Mickiewicz

Tượng thi sĩ Adam Mickiewicz (1798-1855) ngay gần khu thành cổ.

Người là linh hồn của Văn học Ba Lan.

Em  muốn nghe nhạc Chopin (1810-1849) trầm bổng không gian?

Đi với anh ra công viên Łazienki nhé!

Vào mùa hè, chủ nhật nào dưới chân tượng Chopin nhạc sĩ,

Dân chúng cũng được nghe hoà nhạc đến say mê...

Warszawa cũng là quê hương thân thương của Marie Curie (1867-1934),

Người đã hai lần đoạt giải thưởng Nobel cao quý (1903, 1911).

Nào, ta hãy cùng ra Đài tưởng niệm Vô danh liệt sĩ!

Đứng cúi đầu trước những vong linh.

Em biết chăng, đất nước Ba Lan đã hồi sinh,

Và vươn lên từ tro tàn đổ nát.

Biết không em,

Anh đứng đây, bên dòng sông Wisła (Vistule) bát ngát,

Ngắm tượng Syrenka và suy tưởng triền miên,

Mỗi dân tộc trên đời đều có những nỗi niềm,

Và Ba Lan đâu có thể bình yên,

      bởi nằm giữa ngã ba đường của bao cường quốc.

Vì dân chủ tự do, đất nước này đã chịu nhiều mất mát,

Bị xóa hẳn tên trên bản đồ hơn một thế kỷ dài ²(1772 - 1918).

Các đế chế láng giềng Phổ, Áo, Nga công khai,

Chia đất nước Ba Lan thành ba phần đô hộ.

Hồn thiêng sông núi ơi, hãy độ trì, phù trợ,

Cứu lấy giống nòi Poniatowski³!

Và sau Thế chiến đầu tiên, quốc gia bị phân chia,

Đã được phục sinh, ghi lại tên mình Polska (11/11/1918)

                                     trên bản đồ thế giới.

Anh hôm nay cùng em ở nơi đây trong nắng chiều vời vợi,

Anh nghĩ mung lung về số phận các quốc gia

Vị trí địa lý Việt Nam đất nước ta,

Cũng là cửa biển, là ngã ba khiến người ngoài nhòm ngó.

Bài học lịch sử còn tươi nguyên trong trong trí nhớ.

Hãy truyền ngay điều đó cho thế hệ mai sau!

Ôi Ba Lan, dân tộc có số phận khổ đau,

Chẳng khác gì Người, dân tộc Việt Nam tôi cũng trầm luân như vậy.

Ba Lan mất 6 triệu người trong Chiến tranh thế giới.

Đã bị Hitler tàn phá tan hoang,

Đã bị Stalin bỏ mặc giữa đàng,

Đài tuợng niệm những tù nhân                                                    Đài tưởng niệm Vô danh liệt sĩ

   Ba Lan bị đày sang Nga                                                                        tại Warszawa

Và Katyń là tiếng thét vang, xé rách trời kêu loài người lên tiếng.

25 000  tinh hoa của dân tộc Ba Lan bị giết,

 Bị ném vào mồ chung, oan ức khôn cùng.

Tội ác này Trời Đất chẳng thể dung,

Và kẻ sát nhân là ai? Cả loài người đều biết.

Ở bên cạnh các nước lớn - nỗi hãi hùng khôn xiết,

Họ bao giờ cũng vì lợi ích của họ thôi.

Ba Lan bị kẹp giữa Đức, Nga - nỗi bất hạnh khôn nguôi.

Mà Người đã vươn lên đứng ngang tầm quốc tế.

Công đoàn Đoàn kết ở Ba Lan khiến loài người vị nể.

Dân tộc Ba Lan tự quyết vận mệnh mình.

Ôi Ba Lan, đất  nước có lịch sử thăng trầm bi tráng với quang vinh.

Người là biểu tượng của niềm tin

                cho các dân tộc đã chịu nhiều mất mát.

Tượng Sirena bên sông Wisla                                Tượng đài Nổi dậy ở Ghetto năm 1943

Em nghĩ gì khi ngắm dòng sông Wisła chảy dài bát ngát,

Bên tượng Syrenka bất khuất, vung gươm?

-         Em khâm phục dân tộc Ba Lan có ý chí quật cường,

-         Một dân tộc đáng làm gương cho loài người tiến bộ!

-         Em muốn quay lại vườn Łazienki, ngắm tượng Chopin lần nữa! 

-         Bức tượng Người mới tuyệt đẹp làm sao!

-         Khuôn mặt đang thả hồn vào âm điệu thanh tao,

-         Dưới tán liễu đang đu đưa trước gió.

-         Em cũng muốn đến nhà thờ ở Warszawa có trái tim Chopin⁴ trong đó,

-         Để nghiêng mình trước vong linh người nhạc sĩ tài ba…

Mảnh đất này thật tươi đẹp, hiền hoà!

Em sẽ nhớ mãi Warszawa - thủ đô của dân tộc Ba Lan quả cảm.

                                           Warszawa, tháng Tám/1991

     Tượng Chopin ở Warszawa                                                        Tượng Chopin ở Paris

1, Vua Zymunta Wazy Đệ tam (Sigismond III Vasa 1566 -1632) trị vì đất nước Ba Lan trong 45 năm( 1587- 1632), cũng là Đại Công tước của Vương quốc Litva và làm vua Thụy Điển khoảng 7 năm (1592-1599). Ông đã dời đô từ Krakow về Warszawa (1596), đã cử quân chặn đứng quân đội Thổ nhĩ kỳ của Đế chế Ottoman định tấn công Châu Âu (1618- 1621). Ông cũng đã từng cử Tổng chỉ huy quân đội Ba Lan là Alexandre Gosiewski de Korwin tấn công nước Nga và chiếm Kremlin của Moskva trong vòng 2 năm (1617, 1618).

Cột tháp tưởng niệm Zymunta Wazy Đệ tam (cao 22m) được con trai ông là vua Władysław IV Waza (Ladislas IV 1632-1648) chuyển từ Krakow về Warszawa năm 1644.

2, Vương quốc Ba Lan bị xóa tên trên bản đồ thế giới từ 1772-1918: Năm 1791, hạ viện của Khối thịnh vượng chung Ba Lan-Litva (một chế độ quân chủ do bầu cử) chấp nhận Hiến pháp mùng 3 tháng 5 năm 1791, hiến pháp hiện đại, đầu tiên của Châu Âu và thứ hai trên thế giới sau Hiến pháp Hoa Kỳ. Ngay sau đó, nước này dừng tồn tại sau khi bị phân chia bởi các nước láng giềng là Nga, Áo và Phổ.

3,Stanisław Antoni Poniatowski (Stanislas II Auguste 1764-1795) vị vua cuối cùng của Balan.

4,Fryderyk Franciszek Chopin (Frédéric Chopin 1810-1849) mất ngày 17/10/1849 tại Paris, được chôn tại nghĩa địa Père-Lachaise ( Paris), nhưng trái tim ông được chị ruột là  Ludwika Jędrzejewicz cho vào rượu cognac mang về Ba Lan. Hiện nay trái tim Chopin vẫn được giữ nguyên trong rượu cognac được cất giữ tại nhà thờ  Sainte-Croix (Thánh giá thiêng liêng) dưới có ghi mấy chữ của Évangile de Matthieu :« Car là où est ton trésor, là aussi sera ton cœur », tạm dịch:

 “ Vì lẽ bảo vật của anh ở đâu thì trái tim của anh sẽ ở đó ”

Trái tim Chopin để ở nhà thờ Sainte-Croix tại Warszawa

Mặt tiền nhà thờ Sainte-Croix tại Warszawa