Hôm nay em mới được xem bài của Chị Ổi Bo và các còm của mọi người về nhà máy cháo đây. Vừa đọc vừa buồn cười. Hồi em 7 tuổi, nhà em ở sát nhà máy cháo (KS Cầu Bo, em nhớ thế), ở nhà tập thể của công ty cá sông. Em chỉ nhớ là hay sang bên KS để nhặt que kem về rửa sạch, phơi khô rồi làm que tính, dụng cụ học tập.   

Ăn cháo mà nghẹn được!

Cao thủ lắm mới ra được ý này.

Xin tặng các ACE Người KGu một vài vần thơ về Cháo quê:

Hạt gạo mới trắng ngần mềm mại,

Ngọt ngào trong nồi cháo xứ quê!

món ăn em vẫn ước khi về,

như nâng mảnh tình quê dịu ngọt!

xa quê rồi, chẳng bao giờ về được,

phút trẻ thơ, chờ bát cháo cha trao,

Xa quê rồi, lòng vẫn ước ao,

Về tuổi thơ ngọt ngào lưng cháo nhỏ!

Dù bôn ba nhiều, xa xóm nhỏ,

Bốn phương trời, vẫn nhớ bát cháo quê!

Dù cuộc đời đã thêm nhiều hương vị,

Phút xao lòng, nghèn nghẹn vị cháo quê!

LyTM vừa đọc lại các com của các ACE, thật lòng rất cảm động. Mọi người đã chia sẻ thông tin và cả tình cảm cho Nhà máy cháo. Vừa từ Hà Nam lên, còn hơi mệt, em Quê Hương gọi sang để tạm biệt và nhờ gửi $100 cho góp đá xây dựng Trường sa. Tối nay 11 g45 em bay. Chúc cả ba mẹ con may mắn, thượng lộ bình an! Nhưng LyTM cũng muốn có vài lời với các câu hỏi của ACE:

@ anh HiềnVC, chắc anh toàn đi với đoàn quan VIP rồi nên chưa đựoc thưởng thức món ruột của TB đấy. Hy vọng có dịp khác để bác biết tại sao cháo TB lại được thành tên tỉnh.

@ anh Phư, nấu cháo không cần nhiều gạo, vì gạo ít không đủ để nấu cơm, nên nấu cháo mới đủ để múc thành nhiều bát!

@ em Huyền, khi nào em chuẩn bị về được, em báo chị để chị tổ chức một chuyến xuôi dòng về Thái Bình- đi phà hay xe otô đều được. Chị LyTM sẽ tự tay nấu món cháo quê cho mọi người thưởng thức. Chắc các món cao lương mỹ vị mọi người đang xài nhiều rồi cũng không còn kỳ thú gì nữa. Chị sẽ chỉ nấu món cháo mà ngày nhỏ chị được thưởng thức thôi. Mong là không hổ danh một thời vang bóng cái món đặc sản ấy, đến nay tên tỉnh vẫn còn vì nó!

@ Chỉ biết cười trừ, cháo hành Thị Nở là món tưởng em rõ nhất chứ nhỉ. Mục độc quyền của Diện cơ mà?

Thực ra để nói về cháo của Thị thì có thể chuyện dông dài dăm ngày. Chả biết từ kiếp nào, cháo hành đã thành món giải cảm dân dã, để người có trí thông minh như Thị cũng dùng chữa cảm cho Chí! Mà khi nấu, người con gái có vẻ ngoài xấu xí, nhưng tấm lòng lại dung dị và tràn đầy tình người đẹp hoang sơ ấy đã nấu cháo bằng cả tình cảm vô bờ bến của Thị. Để rồi, cho đến ngày nay, chắc không ít các bậc khanh tướng, công thần đến nam tử Việt đều ít nhiều mơ màng đến món cháo hành của Thị khi cảm cúm, sổ mũi, nhức đầu! Âu cũng là cái mà ông trời đã đền bù cho Thị! món cháo văn học và đời thường, món cháo liên kết từ các sản phẩm của đất trời và tình yêu của người sẽ mãi sống! Món cháo ấy bây giờ được nâng lên tầm cao mới là các món mà em đã thưởng thức đó Diện: cháo lươn, cháo sò, cháo gà,...Hi Hi, dông dài với các ACE một chút về cháo của Thị!

Đúng như Thịnh TT đã nói về tích "Nhà máy cháo", nhưng tôi muốn nói rõ hơn để các văn sĩ KGU hiểu rõ hơn. Cuối năm 59 và đầu năm 60, lãnh đạo Tỉnh Thái Bình hứng trí cho xây dựng một khách sạn sang trọng bên cạnh CẦU BO (cầu bo cũ). Phòng ngủ có rèm che, mùa đông có đệm khăn trải giường, mùa hè có quạt điện). Phòng ăn có giấy ăn, đũa có bao bằng giấy, có gác đũa bằng sứ. . .) Mức độ sang trọng của nó lúc bây giờ được cho là xa hoa lãng phí. Biết tin này, một vị lãnh đạo Đảng và Nhà nước đã phê bình lãnh đạo tỉnh Thái Bình: Dân các đồng chí còn đói, tháng ba ngày tám có đến quá nửa ăn cháo thế mà các đồng chí cho xây một khách sạn cao cấp như vậy chỉ để tiếp khách thôi ư? dân lấy tiền đâu mà vào đó ăn, ngủ. Sao các đồng chí không nghĩ đến xây dựng NHÀ MÁY CHÁO ĐỂ BÁN CHO DÂN KHI GIÁP HẠT. Câu nói đó được thể hiện trên thực tế dưới hai khía cạnh: Một là, khách sạn không có khách nên đã phải chuyển sang phụ vụ dân nghèo nông thôn khi có việc lên tỉnh bằng việc bán các món ăn mà Lý TM đã viết. Hai là, khi chuẩn bị nhân sự cho nhiệm kỳ sau các quan chức căn cứ vào lời dăn của vị Lãnh đạo Đảng và Nhà nước nói trên phê bình nhau vì vậy cả Tỉnh mơi biết chuyện. Khoảng năm 62-63 có câu: Thái Bình có cái cầu Bo/có Nhà máy cháo, có Lò Đúc muôi. Lò Đúc muôi chính là HTX cơ khi Đông Quan được tỉnh giao kế hoạch chuyên sản xuất muôi bằng cách dập các tâm nhôm của LX thành muôi để múc canh, múc cháo.

Thời lính, các o, các ả thường hỏi tôi: Sao quê anh lại có Nhà máy cháo. Tôi bảo vì chuẩn bị cho chiến tranh, nên nhà nước xây dựng ở TB một nhà máy cháo để đóng hộp phục vụ chiến trường.

Tết Năm 84, tôi đưa vợ về quê ăn tết. Trên ca nô vợ tôi hỏi: Thái Bình có gì đặc sản không anh? Tôi đùa nói là: Có mỗi nhà máy cháo và cái lò đúc muôi thôi.

Khi anh trai tôi hỏi: Chú thím về ăn tết có kết hợp đi thăm quan đâu không? Vợ tôi nhanh mồn nói luôn: Có ạ. Em định đi thăm quan Nhà máy cháo và lò đúc muôi nổi tiếng của tỉnh nhà. Mẹ tôi bảo có phải Chú ấy khoe với Thím không? Vợ tôi tươi cười nói: Vâng ạ. Cả nhà cười vang, còn vợ tôi ngơ ngác.

Cháo Thái Bình có lẽ là sản phẩm hư cấu chứ không có thực vì mình đã đến Thái Bình rất nhiều lần nhưng chưa được thưởng thức bao giờ , khác với cháo lươn Vinh mà mình đã được nếm nhiều lần và ghi nhận 2 địa chỉ nổi tiếng thứ nhất là trên QL 1 ngay cửa ngõ vào TP bên phải đường, thứ hai là ngã ba đi Nam Đàn.

TBT đã nhắc đến nhiều đặc sản Thái Bình nhưng riêng tắm biển Đồng Châu thì mình không thể đồng ý với TBT được vì tắm nước biển nhiễm phù sa thì không còn gì thú vị nữa !

Còn câu của KeHamChoi cần bổ sung thêm vào giữa ( chữ đậm)

"Thái Bình có cái cầu Bo

Có Nhà máy cháo, có lò đúc muôi (có nơi gọi là môi)"

Thái Bình là đất ăn chơi

Tay bị tay gậy khắp nơi tung hoành

Thái Bình quê Mẹ nuôi tôi

Trong rau cháo đẫm tình người thiết tha.

Thì có lẽ đầy đủ hơn phải không , người chuyên còm bằng thơ LiTM ?

Tôi là dân Thái Bình, nhưng cũng chưa được ăn sản phẩm của "nhà máy chào Cầu Bo". Xuất xứ của tich này như nhiều bạn đã nêu: những năm 60 cạnh chân cầu Bo có cửa hàng mậu dịch ăn uống Cầu Bo ngoài các món như phở ( có người lái và không có người lái) , bún... thì có cả món cháo cũng không phải đặc biệt nhưng nó gắn liền với Thái Bình nghèo, có  người chết đói năm 45 nhiều nhất nước nên cửa hàng có bán cháo thành "nhà máy cháo" và có "nhà máy cháo" đương nhiên phải có "lò đúc muôi".

Người Thái Bình cũng chẳng phật ý về điều này. Trước kia nghèo đói phải ăn cháo, nhưng ngày nay  giầu mới được ăn cháo. Chắc nay, ít là một lần ai cũng được thưởng thức món cháo cá , lươn, rắn, sò ...đặc sản của nhiều vùng miền, ăn xong có lẽ ta cũng chỉ khen ngon chứ không được nhớ "để đời " như món cháo tuổi thơ, mẹ nấu ở quê nghèo.

Bổ sung cho liệt kê của Nghị về Thái Bình  còn có làng nghề mỹ nghệ chạm bạc Đòng Xâm , Hồng Thái, Kiến Xương có từ thế kỷ 17, với tay nghề điêu luyện của các nghệ nhân, các sản phẩm chạm trổ rồng ,Phượng, trúc, mai, đồ trang sức ...đã cố mặt ở cung đình Huế, nhiều vùng miền cả nước và xuất đi nhiều nước trên thế giới. Chính nhờ có nghề thủ công mỹ nghệ nổi tiếng nên quê mình - Đòng Xâm cũng là quê không nghèo; có sông Vông trước mặt, sông Trà sau lưng nên phong cảnh cũng hữu tình. Giới thiệu với ACE cụm đền chùa thờ ông tổ ngề chạm bạc được xếp hạng di tích lịch sử.

Nhà máy cháo em xin được chào quý khách ghé thăm! thật là hân hạnh! nếu không ăn cháo cũng xin mời quý khách quá bộ ghé vào, mời ngồi xơi nuớc chè xanh rồi em xin phục vụ cháo Thái Bình.

Vì trước kia cũng chỉ là gánh cháo, rồi quán cháo, rồi cửa hàng cháo, nhưng chúng em cứ muốn cháo là phải công nghiệp hóa nên đã chế biến thêm các mạng lưói hàng rong, cho lập nhà máy để bõ công các quý khách có lòng quý mến!

Quý khách đến chơi còn có thơ, có ca từ để nhà máy em ăn nên làm ra, xin vô cùng cảm tạ tấm thịnh tình!

Mời quý khách chiêm ngưỡng vẻ đẹp đền cổ Đồng xâm mà đi từ nhà LyTM em sang chỉ có 4 cây số đường ô tô, quý khách có thể thăm cả một dãy các cửa hàng bạc, mà có lần hơn một trăm khách Mỹ đã nhờ LyTM xin phép cho xuống thăm (đoàn nuớc ngoài đông nhất từ truớc nay.). Nếu quý khách đã vào thắp hương các ngôi chùa cổ ở đây cũng mời ghé thăm luôn ngôi trường cấp 3 mà LyTM đã học ở cạnh chợ Nụ. Rồi mời ra ngắm chợ quê, mua vài cái gối mây tre đan, nằm nghỉ mùa hè cho thoáng gáy, mua dăm cá đĩa mây tre để các thứ trong nhà. Hay mua một bộ đồ bạc,... ăn một vài miếng bánh đúc hay bánh cuốn nóng, gạo ngon nên bánh rất ngậy. Nhưng thôi về nhà máy em ăn cháo trước.

Xin các quý khách nhìn cô bé mắt nâu, nhỏ bé, mặc áo nâu sồng, cổ lượn của nhà quê, quần đen dịu dàng, có làn da mịn, trắng, đôi mắt rất sáng và nụ cười ngọt như mía mùa đông, cháu nó ra chào quý khách và mời quý khách nếu ai có mong muôn và nhã ý có thể tự nấu cháo. Gậo Thái Bình có nước phù sa của sông Hông nên rất mẩy hạt, đủ độ ngậy và ngon, chắc gạo Thái lan cũng thế mà thôi, nhưng gạo Thái còn kém vẻ ngọt ngào! Nồi nước đặt lên hơi ấm thì nửa bát gạo nhỏ đã được ngâm khoảng 10 phút được trút vào để cho sôi từ từ. Quý khách nhìn ngọn lửa hồng đang nhảy nhót, nhưng đừng quên nhìn nồi cháo đang độ nóng dần và chuẩn bị sôi. Hãy lấy đôi đũa nấu dài cho đỡ nóng tay, khuấy đều nồi cháo cho gạo không sát nồi. Sôi rồi. Hãy vặn nhỏ lửa hơn! bác mẹ ta đã dạy, cơm sôi bớt lửa, người giận bớt lời. Mong nhanh chín đấy nhưng đừng để cháo trào. Nếu không vội đi đâu hãy đứng canh nồi cháo, yêu mến nó vì nó sẽ cho ta món ngon. Khuấy đều để hạt gạo tiết ra nước sánh, đến khi ăn thử thấy nó đã chín mềm, nước cháo sóng sánh là được! nếu muốn ăn đặc, loãng tùy quý khách gia giảm thêm chút nước sôi. Nồi cháo chín có hạt gạo còn nguyên không bị nát ăn vừa hơi dòn vừa ngậy và dai. Nếu không tin ăn thử ngay đi! Nếu ăn cháo hoa- cháo mà ta quen ngày nhỏ, không có ngưòi lái thì cho thêm chút gia vị là đựoc. Vừa thơm, vừa ngọt của gạo và béo của gạo, vừa ngậy và ngon mà chỉ khi đã đưa thìa cháo thơm lên miệng ta mới có thể cảm đựoc hết.

Nếu quý khách muốn ăn cháo trứng (giống cháo hành Thị Nở), cháo thịt băm, cháo cá, cháo lươn, cháo hến, cháo nhệch,... quý khách cứ yêu cầu, Nhà máy có người hướng dẫn để quý khách gia giảm hoặc đồ tươi roi rói hoặc đồ đã rim hành thơm phức, các lọại rau ăn kèm, rau cải cay, rau diếp thái nhỏ, rau su hào, rau răm, thơm các loại, tùy món quý khách gọi để ăn kèm.

Nhà máy có nhiều cơ sở nhỏ là các gánh hàng rong hoặc các quầy, cửa hiệu, do cơ chế thị trường, đất chật nên không đựoc cấp rộng! Mà quên, cả tỉnh đều là nhà máy cháo khổng lồ rồi, quý khách có thể nghỉ chân ở đâu tùy ý. Nếu muốn ăn cháo hải sản biển thì về Tiền hải hay Thái thụy,.. Đi đâu quý khách cũng thấy biển đề mời vào hàng cháo!

Anh LyMX, anh Phạm Tuân to cao như tây chỉ vì ăn cháo đấy, còn bọn em nhỏ chắc do cháo ngày đó ít gạo hơn anh ấy! mấy hạt gạo chạy đua để đuổi mấy nhát su hào ra khỏi nồi! Nhưng nói nhỏ nha: con gái Thái Bình, cô nào cũng xinh như mộng, chỉ mỗi tội, nói to và hiếu chiến, chả thế mà chị Chiên tay không bắt quan hai Pháp trên đường 39! anh phát hiện ra tiếng cạo nồi à, chắc là em ngày xưa đấy!

Anh Hải NV, dứt khoát là yêu Thái Bình như em Huyền gợi ý rồi, chỉ sợ anh ăn cháo được vài bữa thì chạy mất dép thôi, hi hi

Anh Nghị có em nào Thái lọ không mà hiểu sâu về TB thế? mà Ninh bình với Thái bình chỉ khác nhau một chữ bên này Thái, bên anh Ninh thôi!

Chị Thoa ơi, hôm nào ra TB đi, chị sẽ thấy dân Zigan chính hiệu, cháo cũng ngon chả kém trong đó!

Anh Hải TB và anh Phư muốn có ca từ đẹp thì cũng nên về TB, nơi ấy các cô lái đò xinh lắm, mà giọng chèo rất ngọt ngào! thế nào các anh cũng có bài để đời!

Huyền à! Anh Thịnh không chỉ là dân Thái Bình mà còn là dân của chính làng Đồng Xâm-xã Hồng Thái đấy. Vì thế mà anh ấy có hai cô em gái mang tên quê hương mình: một có tên là Hồng - nghệ nhân có hạng trong nghề mỹ nghệ chạm bạc ở quê (hồi bọn anh học ở KGU Hồng đẫ được tỉnh Thái Bình cử đi thăm quan Tiệp Khắc về lĩnh vực  thủ công mỹ nghệ bạc/vàng); em thứ hai có tên là Thái - học hóa MGU, tương đương với K80 của KGU mình.

Các Đồng hương ơi, thích quá, mọi người đang nói về quê mình! Nhiều người biết quê mình quá, có người còn yêu quê mình nữa! Bất ngờ, và thật sung sướng! Chị Lý ơi, tổ chức cho moi người về quê mình chơi đi. hẹn trước đi, để cho em về với. Anh Nghị sao biết quê em kỹ thế, cái gì anh gợi lại cũng làm em giật mình nhớ ! Anh Thịnh cũng người TB ạ? Thế mà hôm gặp anh ở miền Tây, anh chẳng  hé mở chút nào về điều này. Bức ảnh Đồng Xâm đẹp quá anh ạ. Còn giữ lại tất cả hồn quê. Em đã định bao nhiêu lần đến đó, sắm một ít đồ chạm bạc Đồng xâm, để mang theo làm kỷ niệm mà chưa về được một lần. Cho em bắt tay nhận người quen với anh Phư nhé, hóa ra Giáo sư cũng dính líu đến TB! Anh Hải NV ơi, cái dân tộc tốt bụng quá, chưa gì đã thấy mắt cay cay. Em cảm ơn sự lựa chọn của anh (xin lỗi, nếu em có "cầm đèn chạy trước ô tô"). Anh Diện à, chắc là anh và em sẽ được chị Lý chỉ cho tô cháo TB là thế nào. Em nghĩ cháo là món nấu bằng gạo và nước lã, vậy nên cái ngon của nó chắc là ở gạo mà ra. Gạo đầu mùa, sáng nay còn là lúa, chiều tối đã sàng sảy xong, nồi cháo của mẹ vì thế mà đượm đủ hương thơm, kể cả hương rơm rạ mới. Vì thế mà ngon, mà ấn tượng? Để xem nhé, sau lần nếm thử đầu tiên!

3Chai ơi, anh chỉ ghé qua TB lấy hứng để viết nốt "Bến cỏ may"! Chúc anh thành công!