"Khi trở lại Cao Bằng

Con đường tươi mầu nắng

Tiếng chim hót trên cao

Giữa rừng già im vắng ...."

Cao Bằng là tỉnh vùng cao biên giới, nằm ở phía đông bắc, cách thủ đô Hànội gần 300 km. Phía bắc và phía đông giáp Trung Quốc. Phía tây giáp Tuyên Quang và Hà Giang, còn phía nam giáp Bắc Kạn và Lạng Sơn.

Khí hậu ở Cao bằng cũng khắc nghiệt. Mùa hè nóng giống như dưới xuôi , mùa đông thì thật rét. Một chị tập huấn viên người Cao Bằng vừa cười vừa kể rằng có một ông tây lên Cao Bằng làm việc, bạn của ông ta cũng chuẩn bị lên đây làm, ông ta dặn dò người bạn phải mang nhiều quần áo rét đi.Người bạn ngạc nhiên hỏi  thế ở đấy nhiệt độ bao nhiêu? Ông tây nói 13⁰C. Người bạn bảo rằng -1; -3⁰C chẳng có nghĩa lí gì huống hồ 13⁰C.  Khi lên đến Cao Bằng rồi, rét quá  người bạn thốt lên không hiểu nhiệt độ ở đây kiểu gì mà mới 13⁰C mà rét đến thế, chịu không nổi, rét hơn cả -1; -3⁰C ! Còn anh tập huấn viên người Cao Bằng kể chuyện tiếp, mùa đông ở trên này thường có đóng băng, thỉnh thoảng mới có tuyết rơi, nên  bạn bè ở dưới xuôi bảo có dịp nào đó sẽ lên CB xem tuyết rơi và bảo anh ta tả cảnh tuyết rơi, thì một người bạn Cao Bằng của anh nói, mùa đông đến Cao Bằng rét lắm,có những đợt rét đậm rét hại làm người già chết, trâu bò chết. Đấy, lên đây mà xem !(xem trâu bò chết hay là xem tuyết rơi). Thế là anh  không dám mời bạn bè lên CB xem tuyết rơi nữa.

Cao Bằng là vùng đất biên cương có 8 dân tộc sinh sống, nhưng chủ yếu là người Tày và người Nùng. Vì thế văn hóa của người Tày được thể hiện đặc trưng cho các dân tộc ở Cao Bằng, như hát then và tiếng đàn tính rộn ràng làm xao xuyến ngây ngất lòng người.

Cao Bằng là cái nôi của cách mạng. Nơi đây Bác Hồ đã từng đặt chân về nước sau 30 năm bôn ba ở nước ngoài. Nơi đây có suối Lênin,có hang PácBó -  nơi Bác Hồ đã sống và làm việc, đã lãnh đạo cách mạng Viêtnam giành độc lập cho dân tộc. Có khu di tích anh Kim Đồng....

Năm 1979, Trung Quốc đã chiếm thị xã Cao Bằng và đã hủy diệt hầu như toàn bộ các chùa chiền,đền, miếu. Hang Pác Bó thì bị chúng đặt mìn phá sập cửa hang. Các công trình kiến trúc bị phá tan tành....

Năm 1999, tôi có dịp về Cao Bằng để tiền trạm cho 1 dự án. Bấy giờ Cao Bằng đã được xây dựng lại. Hang PácBó cũng đc gắn lại. Phong cảnh ở Cao Bằng rất đặc sắc - núi non hùng vĩ trùng điệp, ví như đỉnh PheĐén, thác Bản Giốc. Hang động Ngườm Ngao (tiếng dân tộc, ngườm là động, còn ngao là con hổ, trong động có 1 con hổ) đẹp không kém gì động Phong Nha Kẻ Bàng và hang Sửng Sốt Hạ Long cả. Còn thác Bản Giốc bây giờ VN chỉ được làm chủ một nửa sau khi đã cắm lại mốc biên giới Việt - Trung. Diện tích Cao Bằng không biết còn lại bao nhiêu. Cao Bằng là vùng biên giới, là nơi địa đầu tổ quốc nên nó cũng "sôi động". Các anh bộ đội biên phòng vẫn phải ngày đêm chắc tay súng để bảo vệ cuộc sống bình yên của bản làng, bảo vệ chủ quyền thác Bản Giốc....

                                     Thác Bản Giốc

18/7/2011, tôi theo chân Vinh hành trình về Cao Bằng để tập huấn cho 1 khóa học về Phát triển cộng đồng dựa vào nội lực.Nguyen văn tiếng Anh là Assets-Based Community Development, gọi tắt là phương pháp  ABCD . Khóa học này hướng dẫn người dân, giúp người dân có thể nhìn thấy các điểm mạnh, thấy đc các tiềm năng của cộng đồng mình và lấy đó làm đòn bẩy để phát triển cộng đồng của họ.

Ngày cuối cùng của khóa học - thứ Sáu, cả đoàn đi về các bản thôn thực hành.Ở Cao Bằng, rừng núi chiếm hơn 90% diện tích, cho nên việc vượt dốc vượt đèo rồi qua những con đường gập nghềnh cheo leo là chuyện bình thường.

Về bản

 Lần này là lần thứ 2 tôi lên cao Bằng, vào các bản, hình ảnh những em bé cởi trần, chân đất, mặt mũi lấm lem,lưng đeo gùi không còn nữa.Tuy vậy cuộc sống của đồng bào dân tộc vùng non nước ở trên này vẫn còn lam lũ. Những đứa trẻ trán thơ ngây, đôi mắt trog veo bẽn lẽn nhìn đã tạo cho tôi những cảm xúc gần gũi đáng yêu .

                                    
                                          Trẻ em dân tộc Nùng

Những chị nào đc tham dự buổi tập huấn hôm đó thì súng sính trong bộ quần áo dân tộc e thẹn đi ra đi vào trông rất xinh tươi. Bên ngoài có chị còng lưng vác 1 bó củi to tướng trên lưng.......những hình bóng đó đã lắng đọng trong tôi - đồng bằng và miền núi cách xa nhau quá !

Nhà văn hóa bản

Sau những khóa học như thế này, hy vọng Cao Bằng đã và sẽ phát huy đc nội lực - những lợi thế về điều kiện tự nhiên để giúp cho người dân có cuộc sống đẹp giầu hơn - Cao Bằng sẽ phát triển  đi lên.

Thứ Bảy - kết thúc khóa học, các anh chị tập huấn viên người Cao Bằng dẫn chúng tôi đi thăm quan thác Bản Giốc, động Ngườm Ngao. Động Ngườm Ngao do 1 người Pháp và 2 người VN tìm ra năm 1921. Động dai 4 cây số. Năm 2006 người ta mắc điện và làm 1 lối đi trong hang dài 1km để khách vào thăm quan, còn 3km nữa chưa vào đc. Động Ngườm Ngao chia làm 4 khu: khu tứ trụ, khu trung tâm và khu kho báu. Tôi và Vinh đang "chơi đàn đá" ở trog khu kho báu. Khu này có rất nhiều "bạc". Ai đi Ngườm Ngao nhớ mang theo "túi 3 gang" nhé. Đọng đẹp tuyệt vời, Cao Bằng thật tự hào vì có những danh lam thắng cảnh này .

Động Ngườm Ngao

Bầu trời Cao Bằng cao trong xanh vẫn đang cùng ca sĩ Bích Việt ngân nga :

"Khi trở lại Cao Bằng

Làng bản mờ trong sương

Vẫn ngọt ngào tiếng hát

Của người đi làm nương

Ơi Cao Bằng yêu thương

Ơi Cao Bằng yêu thương "