Bạn Đức

Tuần trước Hội KGU-HCM có buổi đón tiếp bạn Nguyễn Mạnh Đức từ Anh Quốc về công tác vài ngày ở Hà Nội và Tp. HCM.

Bạn đi rồi vẫn để trong lòng tôi nhiều suy nghĩ, rất muốn viết về bạn, nhưng ngại hai nỗi: (i) dốt văn quá (xưa nay chỉ mới đạt mức viết tương đối đúng chính tả và ngữ pháp) để có thể kể cho mọi người thấy hết nét tốt đẹp và hiểu về người bạn khá đặc biệt này; (ii) thật sự chưa biết nhiều về bạn và gia đình bạn, sợ rằng viết về bạn không chính xác, có thể làm các bạn khác hiểu sai hoặc chính bạn không hài lòng. Cả ngày hôm nay ra Hà nội họp, sáng bay ra, tối bay vào, chính trong những giờ trên máy bay tôi mới thêm quyết tâm sẽ viết về bạn, dù hay dù dở chắc cũng sẽ làm bạn ấm lòng nơi xứ sở sương mù đã vào cuối thu se lạnh. Về đến nhà, đã khuya, bật máy lại thấy mail của bạn, càng thêm quyết tâm.

Đức là một người bạn rất hiền lành, ít nói. Tiếp xúc với bạn rất khó nhận ra rằng so với số đông, có thể xem như bạn đã “sống trong nhung lụa” từ tấm bé. Sinh ra và lớn lên trong một gia đình trí thức nổi tiếng của Hà Thành, bản thân bạn được sinh ở Pháp, đến năm 4 tuổi mới theo Ba Mẹ - những trí thức Việt kiều yêu nước, về Việt Nam. Những điều đấy bạn bè có biết là do truyền miệng, hoặc đọc trên báo chí, chứ Đức không bao giờ tự kể. Ngay cả khi bạn bè hỏi sự kiện này nọ, bạn cũng chỉ im lặng xác nhận chứ hầu như không nhân dịp đó mà kể thêm … Tôi đã từng sống 1 năm dự bị Minsk ở cùng phòng với một bạn gái có hoàn cảnh xuất thân y như Đức (tức cũng là con của các trí thức Việt kiều yêu nước trở về xây dựng quê hương theo tiếng gọi của Bác Hồ, cũng sinh ở Pháp, …) nhưng tính cách thì hoàn toàn khác hẳn, do vậy tôi luôn ngưỡng mộ tính khiêm tốn của Đức.

Điều bộc lộ rõ nhất cái gọi là “cuộc sống nhung lụa trong gia đình trí thức lớn” của Đức là bạn rất ít biết làm việc nhà và một số việc vặt cho bản thân (như bạn nói thì “chỉ biết rửa bát”, còn như Tường cùng lớp VL76 thì “ai lấy Đức sẽ khổ”) và bạn được “đào tạo” rất toàn diện, từ học tập chuyên môn đến âm nhạc, đá bóng, …

Đức là một người rất có ý chí, tôi không biết rõ về lớp VL76 nhưng với con mắt của người ngoài thì tôi cảm giác Đức thuộc diện chăm học nhất lớp này. Còn về sự thành đạt trong khoa học thì Đức ở trong Top 3 của lớp gồm : NMĐức, ĐTKhoa và MXLý, đây thuộc những tên tuổi lớn trong nền Vật Lý nước nhà (nói theo khẩu ngữ của Chủ tịch Thắng là “nguyên khí quốc gia”)..

Rất cảm phục bạn, nhưng điều làm tôi nhớ đến Đức nhất (kèm theo rất bực mình) là lần tôi cùng Kim Loan, CL76, quyết tâm lừa Đức đi xem phim tư bản. Cố tình chọn phim Ấn Độ (để bớt tính tư bản, theo phân loại của chúng tôi), bữa đó 4 người, ngoài Đức còn một bạn nam nữa mà sao giờ này không nhớ ra là ai, chúng tôi đi đến rạp, chúng tôi tranh mua vé để Đức không phát hiện phim nước nào. Vậy mà trước lúc vào xem Đức vẫn phát hiện ra là phim Ấn Độ, nhất định đòi về. Chúng tôi năn nỉ gãy lưỡi, rát họng, khích Đức tỏ ra galăng với phụ nữ, …, nhưng tất cả đều vô hiệu. Về là về, và cuối cùng bọn tôi đành đi về chung với Đức (vì mục đích chính là muốn lừa Đức xem phim tư bản mà). Hồi đó tôi thấy nhờ có xem phim tư bản tôi biết được thêm rất nhiều về văn hóa thế giới mà trong nước mình không được học, do vậy vừa bực mình Đức vừa thấy sao có người lại chịu đánh mất nửa cuộc đời như vậy. Ai có ngờ con người đó lại sẽ sống nửa cuộc đời sau này ngay trong lòng tư bản “giãy mãi không thèm chết” (ý này không biết của Mèo mun hay Huyền Tôn đây) chính hiệu.

Theo như tôi cảm nhận thì hình như những năm sinh viên Đức cảm mến Việt Triều, một bạn nữ xinh đẹp học Hóa ở Moskva (Việt Triều học cùng tôi năm cấp 1). Việt Triều thì chắc rất khâm phục và thân thiết với bạn Đức như một người bạn. Chắc do để ý đến Việt Triều và vốn là người khi đã định hướng thì cứ đường đó mà đi nên suốt các năm học ở Kis, chẳng bóng hồng nào lọt được vào mắt Đức nữa. Tuy nhiên có thể nhờ vậy mà sau này Đức có được người bạn đời trẻ đẹp (cánh đàn ông Kis lập gia đình sớm thường hay ganh tỵ với nhóm cưới muộn ở điểm này), và gia đình bạn rất hạnh phúc.

Gia đình hạnh phúc, các con học giỏi, thành đạt

Về nước năm 1976, chúng tôi thỉnh thoảng có lại thăm nhà Đức, được mẹ bạn tiếp đón ân cần, khuyên nhủ về công việc sắp tới, … Lần cuối cùng tôi ghé nhà bạn chắc cách đây cũng khoảng 23 năm, khi bạn có con trai đầu lòng. Bữa đó không có bạn ở nhà, nhưng thấy mọi người trong nhà bàn nhau pha bình sữa khác vì bình sữa trước cháu không chịu bú, mà toàn tên sữa nước ngoài làm mình cứ lè lưỡi. Kể vậy tôi hoàn toàn không có ý ghen tỵ (có ai được chọn gia đình để sinh ra!) mà chỉ muốn chứng tỏ một điều, bạn Đức đã được nuôi dưỡng trong một gia đình trí thức đúng nghĩa để có thể là một con người khiêm tốn, bình dị như vậy.

Bẵng một thời gian dài chúng tôi không còn liên lạc với nhau, dù vẫn biết bạn đang vi vu nước ngoài, dạy học ở Oxford, …, thỉnh thoảng về nước thỉnh giảng cho cao học, NCS ở ĐHBK Hà Nội,…

Rồi một lần cách đây vài năm, do công việc Dũng nhận được một mail của bạn, viết bằng tiếng Anh, trao đổi về công việc với một giọng văn như viết cho một đồng nghiệp bình thường, hơi xa cách nếu tính đến quan hệ bạn học cũ. Khi đọc mail đó tôi hơi chạnh lòng, nghĩ chắc cuộc sống lâu năm nơi xứ người đã ảnh hưởng tới bạn rồi chăng, mặc dù Dũng vẫn nói, khi gặp bên ngoài bạn vẫn vậy, không thay đổi gì đâu (về tâm tính). Tôi nói Dũng trả lời mail bạn bằng tiếng Việt thôi, dần dần những mail sau này của bạn đã trở lại bình thường quan hệ bè bạn, dù là viết bằng tiếng Việt hay tiếng Anh, nên tôi mừng lắm.

Đến tuần trước chúng mình gặp nhau, vẫn là bạn Đức của ngày nào (dù có mập ra nhiều), vẫn khiêm tốn, hiền lành, ít nói, vẫn nụ cười ấy và vẫn “xấu trai” như xưa!

Đức ơi, chúng mình nhớ bạn.

P.S.:

(i) Khửu ơi, ông tạo account cho Đức đi. Để hắn còn vào còm cải chính điều gì tôi nói chưa đúng trong bài này nhé. Nếu cần thêm thông tin gì để tạo account cho hắn thì ông hỏi qua email: Duc.Nguyen@ccfe.ac.uk

(ii) Tôi muốn post ảnh lên, nhưng ảnh gia đình của Đức (bạn mới gửi) + ảnh Phư chụp, … toàn vài Mb nên không biết cách resize để post. Ai có kinh nghiệm xin mách giùm.

(iii) Mọi người tham khảo thêm các link sau để có thêm thông tin về bạn Đức và Ba Mẹ, đặc biệt Ba Đức, bác Kim, có nhiều việc rất hay:

Đức:    http://www.materials.ox.ac.uk/peoplepages/nguyen.html

Bác Kim: http://antgct.cand.com.vn/vi-vn/nhanvat/2008/10/52558.cand

Bác Ân (mẹ Đức):       http://cpd.vn/Default.aspx?tabid=692&Doctorid=296