Tôi về làm dâu họ Trần đã đc gần 30 năm. 30 năm qua tôi chưa làm đc gì cho anh cũng như cho g/đ nhà chồng - chưa làm tròn trách nhiệm của người con dâu, nên trog thâm tâm tôi luôn cảm thấy mình có lỗi. Năm nay anh đã đến tuổi nghỉ hưu theo chế độ, tôi muốn làm một cái gì đó để làm món quà tặng anh ngày về hưu và cũng là để bày tỏ  tấm lòng của mình với anh, với dòng họ Trần.

Cuối năm ngoái ACE KGU đc vợ chồng anh Đinh Ngọc Hiện (luật 81) mời về thăm quê anh chị ở Xuân Trường, Nam Định. Chúng tôi đã đến thăm chùa Cổ Lễ , chùa Phổ Minh - nơi giữ 1 trong 4 bảo vật quí của nước ta là vạc Phổ Minh, chùa có tháp 14 tầng tượg trưg cho 14 đời vua Trần, tháp trên cùng cất giữ xá lị của vua Trần Nhân Tông - ông vua thứ 3 đời Trần. Và thật may mắn, hôm nay chúg tôi về thăm chùa cũng đúng là ngày nhà chùa làm lễ kỷ niệm 703 năm ngày Đức vua - Phật Hoàng TRẦN NHÂN TÔNG  nhập niết bàn. Như vậy ACE KGU có duyên với nhà chùa lắm đấy.

                                          Anh chị em KGU trước cổng chùa Phổ Minh

Rồi chúng tôi đến thăm Đền Trần vào buổi chiều muộn - nơi thờ 14 vị vua nhà Trần, đền Cố Trạch thờ Trần Hưng Đạo xây trên đất khởi nghiệp của nhà Trần,đền Bảo Lộc( An Lạc). Tại đền Bảo Lộc, sau khi cụ từ phụ trách đền cung kính xin cho ACE đc vào "Cấm Cung" .Lần đầu tiên tôi đc thao tác đóng triện xin ấn Thánh ban cho. Tôi nâng niu mang sự may mắn này về kính cẩn đặt lên bàn thờ để cầu mong sức khỏe,sự bình an.Ở giữa sân đền, phấp phới tung bay trog gió chiều lá cờ đại, lá cờ 5 mầu rực rỡ biểu trưng cho ngũ hành tượg đất (âm), rìa tua hình lưỡi liềm biểu tượg trời (dươg), chính giữa thêu chữ TRẦN hay 2 chữ "Đông và A" ghép lại - biểu trưg "Hào khí Đông A" ,tinh thần Đông A. Hào khí ấy theo tôi lên xe về nhà, tạo cho tôi nguồn cảm hứng và trên xe tôi quyết định sẽ viết về "Hào khí" đó.

Tôi viết về dòng họ Trần,viết về 3 vị vua đầu tiên nhà Trần với 3 lần đánh thắng quân Nguyên Mông - 1 đế quốc hùng mạnh làm cả thế giới khiếp sợ lúc bấy giờ và 2 vị tướng lừng danh .

Chữ TRẦN (陳), theo lối chiết tự (lối cắt chữ) là do chữ đông (東) và chữ A (阿 ) ghép lại, nên còn đọc là Đông A.

Sơ đồ các đời TRẦN

Thủy Tổ họ Trần là cụ Trần Kinh người tỉnh Phúc Kiến Trung Quốc di cư sang VN sinh sống ở ven biển Đông Triều, Quảng Ninh bằng nghề đánh cá, rồi dần dần di chuyển định cư xuống Tức Mạc, Nam Đinh. Cụ Trần Kinh lấy vợ ở Tức Mạc, Nam Định sinh ra cụ Trần Hấp. Cụ Trần Hấp sinh ra cụ Trần Lý, cụ Trần Nghi.... Vì là dân chài nên các cụ đặt tên con đều mang tên các loài cá, như: Cụ Trần Kinh (tên là Kình- cá kình) >  Cụ Trần Hấp (cá Trắm ) > Cụ Trần Lý ( tên là Chép - cá chép) >  Cụ Trần Thừa (tên là Dưa - cá dưa). Vua Trần Anh Tông còn săm hình con cá trên người ý nói nguồn gốc xuất thân của dòng họ là dân chài lưới. Xuất xứ nhà Trần trog sử còn có câu:

                                " Một ngày tựa mạn thuyền rồng

                              Còn hơn muôn kiếp ở trog thuyền chài"

Cụ Trần Hấp sinh ra cụ Trần Lý và cụ Trần Nghi.

Đến đời cụ Trần Lý đã trở thành một dòng họ giầu có và uy lực trog vùng. Cụ Trần Lý sinh ra cụ Trần Thừa,cụ Trần Tự Khánh ,cụ Trần thị tam Nương,cụ Trần Thị Dung, còn cụ Trần Nghi sinh ra cụ Trần An Quốc, cụ Trần An Bang,ra cụ Trần Thủ Độ.

Khi triều vua Lý Cao Tông có loạn, thái tử Lý Hạo Sảm chạy về vùng Nam Định đã đc g/đ dòng họ cụ Trần Lý giúp đỡ và dẹp loạn.Hoàng tử Sảm đã kết duyên cùng con gái cụ Trần Lý là Trần Thị Dung (tên là Trần Thị Ngừ - cá Ngừ,khi vào cung đổi là Trần Thị Dung), hoàng tử Lý Hạo Sảm lên ngôi-  vua Lý Huệ Tông,lập Trần Thị Dung làm nguyên phi, sau đó lập hoàng hậu, sinh đc 2 công chúa là Lý Thuận Thiên và Lý Chiêu Thánh, kô có con trai. Nhà Lý đã nhường ngôi thứ 9 cho công chúa thứ mới 7 tuổi là Lý Chiêu Thánh - vua Lý Chiêu Hoàng. Đây là vị vua thứ 9 và cũng là vi vua cuối cùng của nhà Lý, đồng thời cũng là Nữ hoàng duy nhất trong lịch sử VN.

Từ một cuộc hôn nhân của Trần Thị Dung với vua Lý Huệ Tông, từ đây, dòng họ Trần bắt đầu có những kỹ thuật để lật đổ triều Lý mà kô mất 1 mũi gươm nào để chính thức bước lên ngai vàng quyền lực.

Cụ Trần Thừa (sau này là Trần Thái Tổ) sinh ra Trần Liễu (tên là Leo- cá leo), Trần Cảnh (có tên là Canh - cá lành canh),Trần Hiệu, công chúa Thụy Bà, công chúa Thiên Thành và Trần Bà Liệt (là con ngoài giá thú ).

Con trai trưởng của cụ Trần Thừa là Trần Liễu lấy công chúa trưởng Lý Thuận Thiên, còn con trai thứ Trần Cảnh 8 tuổi thì lấy vua Lý Chiêu Hoàng 7 tuổi. Một năm sau - năm 1225 Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng. Chính vì vậy mà Lý Chiêu Hoàng kô đc thờ chung tại Đền Đô cùng với 8 vị vua triều Lý vì bị xem là người để mất nhà Lý, là người có tội với dòng họ Lý.

Vương triều Trần khởi nghiệp từ đây - cũng bằng biện pháp hôn nhân của Trần Cảnh và vua Lý Chiêu Hoàng.

1) Vua Trần Thái Tông - Trần Cảnh .

Khi lên ngôi, Trần Cảnh mới 8 tuổi, mọi quyền hành đều trog tay chú là Thái sư Trần Thủ Độ và cha là Trần Thừa làm nhiếp chính.

Năm Lý Chiêu Thánh (vợ Trần Cảnh) 18 tuổi vẫn chưa có con, Trần Thủ Độ đã điều Lý Thuận Thiên đang có mang 3 tháng, là vợ của Trần Liễu lên làm hoàng hậu của Trần Cảnh, còn Chiêu Thánh bị giáng xuống làm công chúa. Như vậy 2 chị em đều là hoàng hậu của vua Trần Thái Tông.

Trần Liễu bị mất vợ mất con, căm giận đã tập hợp quân làm phản, còn vua Trần Thái Tông thì bỏ lên Yên Tử Quảng Ninh để phản đối. TTĐộ nhiều lần lên núi mời vua trở về kinh thành, nhưg vua vẫn kô nghe, cuối cùng TTĐộ bảo rằng:" Xa giá ở đâu là triều đình ở đó" , rồi sai người xây cung điện,bấy giờ nhà vua mới chịu quay về kinh đô vì xã tắc tông miếu.

Trần Liễu làm loạn nhưg nhanh chóg bị dẹp và bị TTĐộ tuốt gươm định chém chết để nghiêm trị thì Trần Cảnh đã lao vao lấy thân mình che chở cho anh .TTĐộ đã đền bù sự mất mát trên của Trần Liễu bằng cách cấp mấy ấp ở An Sinh , Hải Dương và phong làm An Sinh Vương.Trần Liễu dời quê hươg đến Kiếp Bạc,Hải Dương sinh sống. Tại đây, vào  năm 1232 Trần quốc Tuấn(Trần Hưng Đạo) ra đời. Trần Liễu vẫn oán giận TTĐộ,Ông lại trở về quê hương Bảo Lộc(An Lạc),Nam Định mang theo Trần Quốc Tuấn.Ông đã tìm nhiều thầy giỏi về dạy cho Trần Quốc Tuấn cả văn lẫn võ với ý đồ đào tạo con để rửa mối thù cho cha.Trước khi chết TLiễu đã dặn TQuốcTuấn phải cướp ngôi nhà Trần.

Trần Cảnh có 9 người con: Trần Khang (con của Trần Liễu), Trần Hoàng (Trần Thánh Tông),TQuang Khải, TNDuật,T Nhật Vĩnh,Trần Ích Tắc, công chúa Thụy Bảo, công chúa Thiều Dương và công chúa An Tư sau này cống nạp làm vợ Thoát Hoan để giảm bớt tai vạ cho Đại Việt.

Nhà Trần nối bước nhà Lý cai trị Đại Việt, cai trị 1 cơ nghiệp suy yếu cuối thời Lý. Vì thế nhà Trần đã có nhiều cải cách trog nhiều lĩnh vực làm cho Đại Việt cường thịnh.

Đây cũng là thời kỳ hưng thịh nhất của nhà Trần. Vua Trần Thái Tông đã mở các khoa thi để chọn người hiền tài cho đất nước, ví như  trạg nguyên Nguyễn Hiền 12 tuổi, nhà sử gia uyên bác Lê văn Hưu với bộ quốc sử đầu tiên của VN "Đại Việt sử ký". Vua Trần Thái Tông còn cho phục hồi lệ cũ của triều Lý, đó là lễ Hội Thề tại đền Đồng Cổ để trăm quan đọc lời thề :" Làm tôi hết trung, làm quan trog sạch, ai trái thề này, thần minh giết chết".

Cuôi năm 1257 đoán biết ý đồ quân Nguyên Mông đag dòm ngó phương nam, vua Trần Thái Tông đã ban chiếu chuẩn bị lực lượng. Khi sứ giả Nguyên Mông sag đe dọa dụ hàng, vua  ra lệnh tống giam sứ giả, để thể hiện rõ thái độ ý chí kiên quyết k/chiến bảo vệ đất nước của quân dân Đại Việt.

Đầu năm 1258 , 3 vạn quân Nguyên Mông tiến vào Đại Việt, chúg chiếm đc Thăng Long. Giữa lúc gian nguy,vua Trần Thái Tông hỏi Thái sư Trần Thủ Độ, thì TTĐộ trả lời: "Đầu thần chưa rơi xuống đất,xin bệ hạ chớ lo". Vua cũng thân chinh cầm quân ra trận cùng với Trần Quốc Tuấn chỉ huy để ngăn chặn quân giặc. Vua ban lệnh cho dân thực hiện kế  sách "vườn kô nhà trốg" để quân giặc kô có lươg ăn. Còn quân nhà Trần rút về Thiên Trườg Nam Định chờ thời. Quân giặc chiếm đc TLong nhưg kô có lươg ăn  nên đem quân đi cướp để lấy thóc gạo thì bị quân ta chặn đánh.Đêm đêm ta tấn công khiên quân giặc hoang mag mất ăn mất ngủ. Lợi dụng tình hình địch lo sợ, vua quân Trần Thái Tông cùng thái tử Trần Hoàng phản công ở bến Đông Bộ Đầu (ThăngLong HNội) khiến quân Nguyên Mông trở tay kô kịp hoảng loạn, thua trận cắm đầu bỏ chạy tháo thân.

Dưới sự chỉ huy trực tiếp của vua Trần Thái Tông vơi chiến thắng Đông Bộ Đầu(1258) ,quân dân Đại Việt đã đánh thắng quân Nguyên Mông lần thứ 1 - 1 đội quân thiện chiến nhất thế giới, chứng tỏ ý chí quyết chiến quyết thắng của dân tộc, của vuaTrần Thái Tông - vị hoàng đế mở nghiệp của triều Trần, mở đầu cho "Hào khí Đông A" , mở đầu cho nhữg trag sử vàng oanh liệt.

Sau chiến thắng, nhà vua đã mở tiệc ban thưởng phong chức cho các tướng sĩ có công tại phủ Thiên Trường.Tại đây, nhà vua đã gả công chúa Chiêu Thánh (hoàng hậu trước của vua )cho tướng Lê Phụ Trần - người có nhiều công lớn trog trận Đông Bộ Đầu , sau này 2 cụ sinh ra cụ Trần Bình Trọng và công chúa Khuê.

Trần Bình Trọng cũng là 1 danh tướng tài giỏi của triều Trần.

Trog cuộc k/chiến chống quân Nguyên Mông lần 2,TBTrọng đc THĐạo và 2 vua giao cho 1 nhiệm vụ nặng nề: ngăn chặn và cầm chân quân Nguyên để đảm bảo cho bộ chỉ huy rút lui khỏi ThằngLong an toàn bí mật, kô để lại dấu vết.TBTrọng đã t/chức cuộc đánh để ngăn cản quân giặc, quân Nguyên hoàn toàn bị  mất dấu bộ chỉ huy, nhưng do lực lựong quá chênh lệch TBTrọng đã bị bắt .Quân Nguyên tra khảo để khai thác thông tin,nhưng kô khuất phục đc Ông. Chúng hỏi Ông có muốn làm vương đất bắc kô, TBTrọng khẳng khái trả lời:"Ta thà làm quỷ nước Nam,chứ kô thèm làm vương đất Bắc".

Rồi chúng  giết Ông, năm đó Ông mới 26t. Tinh thần chống giực ngoại xâm của các tướng lĩnh nhà Trần đã trở thành biểu tuợng yêu nước của Đại Việt, nó đã bồi đắp thêm cho "Hào khí Đông A" trog những cuộc k/chiến chống giặc phươg Bắc sau này.

Sau chiến thắng quân Nguyên Mông lần 1, cũng vào năm 1258,vua Trần Thái Tông truyền ngôi cho con trai trưởng là thái tử Trần Hoảng,đây là 1 cách tập sự cho hoàng tử quen với việc triều chính, còn vua lui về quê hương Tức Mạc,Nam Đinh làm Thái Thượng Hoàng để cùng coi việc nước. Ông đã thực hiện chế độ Thái Thượng Hoàng - chế độ 2 vua song song.

Nhà Trần đã cho xây dựng 1 hệ thống cung điện như 1 đế triều ở Tức Mạc, Nam Định- quê hương của hoàng đế nhà Trần, ở gần chùa Phổ Minh, gọi là phủ Thiên Trường, để lúc tại vị thì ở kinh thành TLong, khi làm Thái Thượg Hoàng thì lui về quê, nhưng vẫn cùng các vua tại vị cai trị .Phủ Thiên Trường (gọi đền Thượng vì đc xd to cao) gồm cung điện Trùng Quang (để vua cha Thái Thượg Hoàng ở), cung điện Trùng Hoa là nơi vua con từ kinh thành TLong về  ở để sag cung TrùngQuang chầu hầu yết kiến vua cha. Bên cạnh đền Thượng là đền Hạ - đền Cố Trạch- nơi thờ Trần Hưng Đạo đc xây dựng lại từ thời nhà Nguyễn.

Sau chiến thắng quân Nguyên lần 1,vào ngày 14 thág Giêng, nhà vua mở tiệc ban thưởng tại phủ Thiên Trường. Kể từ đó, cứ vào ngàynày, đúng giờ Tý(23h),các vua Trần lại "khai ấn" đánh dấu sự trở lại việc quốc sự của vua quan sau khi nghỉ TẾT.Việc "khai ấn" cũng chính là công bố ngày làm việc đầu tiên của năm mới.

Thời gian làm TháiThượngHoàng, vua TTháiTông quan tâm nhiều đến đạo phật, vua ban chiếu cho đúc chuông chùa, tô tượng phật để thờ.Vua viết sách làm thơ,những bài thơ dào dạt nghĩa nhân để lại những ấn tượng khó quên cho người đọc.

Năm 1277 Thượng hoàng TrầnThái Tông băng hà, hưởng thọ 60t.

Cuộc đời 33 năm làm vua, 19 năm làm Thái thượg hoàng với cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ 1 thành công của vua Trần Thái Tông đã để lại cho Đại Việt nhữg trag sử vàng son, Ông xứng đáng là 1 vị vua anh minh của Đại Việt.

2)Vua Trần Thánh Tông - Trần Hoảng .

Là con trai trưởng của Trần Cảnh và công chúa Lý Thuận Thiên.

Trần Hoàng lấy công chúa Thiên Cảm(con Trần Liễu), chị em họ lấy nhau

Năm 1258 Trần Hoảng lên ngôi. Sau khi lên ngôi, nhìn thấy nguy cơ xâm lăng của đế quốc phươg bắc, nên vua TThánhTông đã lo t/chức lại quân đội,tuyển chọn người khỏe mạnh bổ sung vào các đội quân.Nhà vua quan tâm đến việc luyện tập của quân sĩ, tập trận ở ven sông. Vua xuống chiếu cho sản xuất binh khí, đóng thuyền, tích trữ lương thực, vũ khí chuẩn bị cho cuộc k/chiến chống quân Nguyên Mông lần 2. Là vị vua hết lòng chăm lo việc nước, nên vua khuyến khích việc học hành, cho mở các khoa thi để chọn người hiền tài mà trọg dụng. Vua mời những người tài giỏi như Lê Phụ Trần về dạy cho các hoàng tử để chuẩn bị cho đời sau.Vua còn viết thơ để day các hoàng tử.Các tác phẩm thơ văn của Ông mang đầy tính nhân văn.

Lúc này nhà Nguyên đã chiếm toàn bộ Trug Quốc của nhà Tống, đag chuẩn bị thôn tính nốt Đại Việt,chúg bắt nước ta cứ 3 năm 1 lần cống nạp các nho sĩ, thầy thuốc, những nghệ nhân giỏi, cùng nhiều sản vật:sừng tê giác, ngà voi,đồi mồi, châu báu....Vua TThánhTông đã có những chính sách ngoại giao mềm dẻo làm dịu tình hình để kéo dài thời gian chuẩn bị k/chiến ,nhưng rất cương quyết nhằm bảo vệ nền độc lập của đất nước.

Năm 1279 vua nhường ngôi cho con trai trưởng là hoang tử Trần Khâm, giữ ngôi Thái Thượg hoàng lui về Phủ Thiên Trường.

Năm 1282,để đối phó với 1 đội quân hung hãn mạnh gấp bội lần,Thái thượng hoàng Trần Thánh Tông cùng vua Trần Nhân Tông đã triệu tập hội nghị Bình Than ở Hải Dương để cả hoàng tộc cùng bàn kế sách lo liệu việc đại sự.Là ông vua biết củng cố sức mạnh đoàn kết trog nội tộc, biết tin tưởng dùng người,tại HNghị này ông đã  trao cho Trần Quốc Tuấn quyền Tiết chế Quốc công tổng chỉ huy toàn quân đội cũng là để làm vơi đi  những mối tư thù bất bình trog  nội tộc (mối thù của g/đ Trần Liễu).Mối hận thù của cha Trần Liễu dặn lại nên có nhiều người trog dòng tộc nghi ngại,nhưng vua vẫn tin và chấp thuận những kế sách đánh giặc của Trần Hưng Đạo vì thế mà đã nhanh chóng kết thúc cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần 2.

Tinh thần hội nghị Bình Than đã lan sag Trần Quốc Toản. TQToản còn nhỏ tuổi kô đc dự bàn việc nước,đc nhà vua ban cho quả cam an ủi. Mải nghĩ việc đánh giặc giữ nước nên TQToản đã bóp nát quả cam tự lúc nào kô hay. Như vậy "Hào khí Đông A" đã ngấm vào dòng dòi nhà Trần từ lúc còn nhỏ, và khi vận mệnh của dân tộc lâm nguy thì hào khí đc thể hiện, đc tỏa sáng.

Tiếp đó, năm 1284,Thượng hoàng Trần Thánh Tông lại triệu tập Hội Nghị Diên Hồng ở kinh thành Thăng Long để trưng cầu ý kiến các bô lão trog cả nước về chủ trương "nên hòa hay nên đánh". Hội Nghị Diên Hồng cũng là hội nghị bô lão duy nhất trog l/sử.

Năm 1285 vua Mông Cổ là Hốt Tất Liệt phái hoàng tử Thoát Hoan, tướng Ô Mã Nhi, tướng Toa Đô cùng hơn 50 vạn quân ào ào như vũ bão tràn sag tiến đánh Đại Việt, chúng chiếm đc Thăng Long.

Trước sức mạnh như chẻ tre của quân giặc, quân Trần thất thế ,Trần Hưng Đạo cùng con trai là Trần Nghiễm phải rút về Vạn Kiếp. Đây là cuộc k/chiến gian khổ nhất của nhà Trần chống lại giặc phươg bắc, nó quyết định sự tồn vong của Đại Việt lúc bấy giờ .

Quân nhà Trần lại dùng kế vườn kô nhà trống để chặn đứng nguồn lương thực của địch.Chờ khi quân giặc kô có lương ăn đói chết, bệnh dịch hoành hành do kô hợp thủy thổ, nhà Trần bắt đầu phản công. Với những chiến thắng ở Hàm Tử , Chương Dương, quân dân nhà Trần đại thắng. Thoát Hoan thoát chết nhờ chui vào ống đồng cho quân lính vừa khiêng vừa chạy để tránh mũi tên tẩm độc của quân Đại Việt.

Hai vua cùng quân dân ăn mừng chiến thắng lần 2 đánh bại quân Nguyên Mông.Vua Trần Thánh Tông đã ban thưởng cho quân sĩ để khuyến khích nhưg kô nhiều, nên quân sĩ kêu ca, nhà vua bèn nói:" Nếu ta thưởng hậu,lỡ giặc quay trở lại mà bọn ngươi lại lập công nữa thì trẫm lấy gì mà thưởng đây ".

Cuộc đời 21 năm làm vua, 13 năm làm Thái thượng hoàng, Trần Thánh Tông là vị vua đã từng nếm đủ mùi cay đắng, gian lao, xông pha ngoài trận mạc trog cả 3 cuộc khág chiến chốg quân Nguyên Mông để  giành chiến thắng, để viết tiếp nhữg trag sử oanh liệt cho "Hào khí Đông A".

Năm 1290 vua Trần Thánh Tông mất, thọ 51t.

3)Vua Trần Nhân Tông - Trần Khâm .

Là con trai trưởng của Trần Thánh Tông và công chúa Trần Thiên Cảm (con Trần Liễu).

Trần Khâm lấy công chúa Bảo Thánh, là con của Trần Hưng Đạo

Năm 21 tuổi lên ngôi hoàng đế -  là ông vua thứ 3 đời Trần.

Lúc này là họa xâm lăng lần thứ 2 của quân Nguyên Mông. Vó ngựa của quân Mông Cổ đã gieo rắc kinh hoàng xuống châu Á ,xuống châu Âu, chúg đã tràn qua thảo nguyên nam Nga đến sông Volga, tấn công BaLan đốt trụi Krakob, đánh tan liên quân Đức- BaLan, vượt sông Đanyp đánh chiếm Hungary, mở rộng lãnh thổ từ bờ Tây Thái Bình Dương đến phía Bắc Địa Trung Hải ,chúg đã thôn tính xong nhà Tống ở phương bắc, nên chúg có thể rảnh tay tiến xuống phía nam đánh Đại Việt, Chiêm Thành, Chân Lạp, Ai Lao. Vì vậy vua Trần Nhân Tông phải lo gấp việc chuẩn bị đối phó.

Năm 1282, vua TNhânTông cùng Thái thượng hoàng triệu tập Hội nghị Bình Than.Trên đường đi họp hội nghị Bình Than ở Hải Dương, vua Trần Nhân Tông tình cờ nhận ra người bán than là tướng Trần Khánh Dư, cả 2 vua đã tha tội và cho dự bàn việc nước.

Lần đến thăm Đền Trần ,chúg tôi đc hướng dẫn viên du lịch kể lại câu chuyện thú vị của vị tướng Trần Khánh Dư .Trần Khánh Dư là con nuôi vua Trần Thánh Tông, là 1 vị tướng tài giỏi có công trog 2 lần chông quân Nguyên Mông.Vì nhà Trần có tục hôn nhân trog dòng tộc, nên Thái sư Trần Thủ Độ đã ban ra 1 lễ hội hóa trag nhằm xá tội hôn nhân loạn luân, tất cả quần thần tham dự đều phải đeo mặt nạ, nhân cơ hội này Trần Khánh Dư đã tư thông với công chúa Thiên Thụy(con vua Trần Thánh Tông) là vợ Trần Quốc Nghiễn, là con dâu Trần Hưng Đạo.Vua Trần Thánh Tông đã xử tội đánh đến chết, nhưg vua lại ngầm cho lính đánh chệch, nhờ thế mà qua100 gậy mà Trần Khánh Dư vẫn sống,theo luật thì qua đc 100 gậy mà kô chết nghĩa là đc trời tha, TKDư bị đuổi về Chí Linh, Hải Dương làm dân thường, buôn bán than kiếm sống.

Trog HN Bình Than, TKDư đc phog làm Phó tướng trấn giữ vùng biển Vân Đồn để chuẩn bị đối phó với quân Nguyên Mông  bằng đườg biển. Trog cuộc k/chiến lần 3, TKDư đã lợi dụng chiều gió,dùng những chiếc thuyền đầy cỏ khô đag bốc cháy lao vào những đoàn thuyền chở lương thực, chở vũ khí của quân giặc tại vùng biển Vân Đồn. Chiến thắng Vân Đồn của TKDư đã góp phần vô cùng to lớn vào trận Bạch Đằng 1288 của Trần Hưng Đạo.Tất cả thuyền lương thực và thuyền vũ khí của giặc bốc cháy rừng rực, gió thổi tạt rừng lửa vào Cửa Lục làm cháy thiêu trụi luôn cả 1 khu rừng. Chính vì vậy mà có tên Bãi Cháy như ngày nay.

Năm 1284 khi biết nhà Nguyên sẽ cử Thoát Hoan cùng các tướng giỏi sang đánh Đại Việt thì Thái thượng hoàng cùng vua Trần Nhân Tông lại t/chức hội nghị các bô lão - Hội nghị Diên Hồng họp ở kinh thành TLong.Đây là HN dân chủ đầu tiên trog l/sử VN. Quyết tâm của hội nghị lúc bấy giờ: "chỉ đánh chứ không hàng!" đã tạo thàh sức mạnh phi thườg - đó là sức mạnh nội lực của dân tộc đc phát huy hơn bao giờ hết.Và vua TNTông là đỉnh cao của tư tưởng phát huy nội lực, đã biết tập trug sức mạnh của cả dòng họ, của cả dân tộc, đc thê hiện qua hội nghị Bình Than, hội nghị Diên Hồng.Đây cũng chính là 1 trog nhữg nguyên nhân để dẫn đến chiến thắng quân Nguyên Mông.

Năm 1285 quân Nguyên Mông xâm lược Đại Việt lần thứ 2 với qui mô lớn nhất. Cả hai vua đều thân chinh ra trận. Sau 5 thág chiến đấu anh dũng và gian khổ, quân Nguyên Mông lại thất bại 1 cách nhục nhã .Tướng Toa Đô bị chém đầu, còn  tướng Ô Mã Nhi, Thoát Hoan thoát chết bỏ chạy.

Chưa đầy 2 năm sau, năm 1288 để trả thù thất bại nặg nề,Thoát Hoan, ÔMã Nhi với nhữg đoàn kỵ binh thiện chiến nhất, cùng 30 vạn quân đã quay trở lại với quyết tâm nuốt chửng Đại Việt lần thứ 3. Chúng ồ ạt đánh chiếmTLong - cơ quan đầu não quan trọg nhất của Đại Việt.

Nhưg chỉ sau 4 thág chúg lại 1 lần nữa đại bại trên sông Bạch Đằng, bắt sống tướng ÔMãNhi.Thoát Hoan 1 lần nữa thoát chết.Vua tôi trở về TLong trog tiếng reo vui chào đón của thiên hạ.

Sau 3 lần thất bại, vua nhà Nguyên - Hốt Tất Liệt  vẫn tiếp tục điều binh sag nhưg chưa gặp thời cơ, vua Trần Thái Tông đã gả (cống nạp) công chúa An Tư làm vợ Thoát Hoan (Thoát Hết) để giảm bớt tai vạ cho Đại Việt.

Vua Trần Nhân Tông sinh năm 1258 - trog khói lửa chống quân Nguyên Mông lần 1.Là vị vua sinh ra và lớn lên trog cả 3 cuộc khág chiến chống đế quốc Nguyên Mông,cho nên vua Trần Nhân Tông đã đc tôi luyện trog gian khổ, đã thể hiện dũng khí của 1 bậc quân vương và thông cảm với nỗi khổ của thần dân.Dũng khí đó đã hòa đồng cùng tướng sĩ quân dân Đại Việt, làm thành con sóng khổng lồ trên sông BạchĐằng để nhấn chìm lũ cướp nước,kết thúc cuộc khág chiến chống quân Nguyên Mông lần 3.

Sau chiến tranh,đất nước gặp nhiều khó khăn.Trước tình hình đó, vua TNTông đã ban nhiều chiếu để dân dần khắc phục và khôi phục đất nước như phát thóc cho dân, bán ruộng cho dân, giảm miễn thuế ....Và đây chính là nguyên nhân dẫn dến dân giầu nước mạnh, đưa đến sức mạnh đoàn kết .

Vua TNhânTông còn có công mở cõi phía nam bằng cuộc "hôn nhân" - gả con gái, công chúa Huyền Trân cho vua Chiêm là Chế Mân để lấy 2 châu là châu Ô và châu Ri (nay là Quảng Trị, ThừaThiên Huế)và cũng để mong tình hữu nghị 2 nước kô có cánh binh đao chết chóc.

Năm 29 tuổi, sau 2 lần đại thắg quân Nguyên Mông,vua TNhânTông đã từ bỏ ngai vàng nhườg ngôi cho con trai là Trần Thuyên (vua Trần Anh Tông) để lên Yên Tử xuất gia qui phật, để tiếp tục tìm ra con đườg cứu dân cứu nước lân dài, mở ra thiền phái Trúc Lâm, trở thành đệ nhất Tô thiền Trúc Lâm , nhưg sâu xa hơn như ý của nhà sử gia Ngô Thì Nhậm:" Ngài lên Yên Tử là còn để từ chỗ đắc địa xem động tĩnh trog thiên hạ". Yên Tử là vị trí quân sự quan trọg có thể quan sát mọi động thái của kẻ thù phươg bắc, từ đó để có kế hoạch đánh giặc giữ yên bờ cõi.

Như vậy vươg triều nhà Trần đã hội tụ cả "quyền" lẫn "thần".Việc gì cần đến vua thì vua nói, việc gì cần đến phật thì đã có Tổ thiền Trúc Lâm dạy.Hai yếu tố ấy đã hỗ trợ nhau để cùng lo vận mệnh sơn hà xã tắc và đã tạo nên sức mạnh vô song - "Hào khí Đông A" , 1 hào khí mạnh đến mức 3 lần chặn đứng vó ngựa xam lược của đế quốc Nguyên Mông.

TrầnNhânTông  vừa là ông vua, vừa là ông phật, nên gọi là Vua Phật  - Phật Hoàng Việt Nam.

Cuộc đời 14 năm làm vua, 5 năm làm Thái thượg hoàng, sau đó làm Phật Tổ thiền phái Trúc Lâm, vì dân vì nước, trọn vẹn cả việc đạo việc đời, rồi Ngài ra đi về cõi vĩnh hằng thọ 51 t để cho hậu thế niềm tự hào mãi mãi.

Trog vòg 30 năm (1258-1288) quân dân Đại Việt đã 3 lần đánh bại quân Nguyên Mông với sự chỉ huy và tham gia của 3 vị vua anh hùng đầu đời Trần văn võ song toàn. Từ nay, vó ngưa của Nguyên Mông kô còn dám dòm ngó Đại Việt nữa, "Hào khí Đông A" mãi mãi tỏa sáng và  "Non sông ngàn thưở vững âu vàng" (Thơ TrầnNhânTông). Còn nữa.