bài thơ đã đi cùng năm tháng,luôn còn mãi với thời gian và trong lòng người dân việt.

Trong Hồi ức “Một thời Quảng Trị”– Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, 6.2008 của Thượng tướng TS. Nguyễn Huy Hiệu, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, do Đại tá, nhà báo Lê Hải Triều chấp bút có một số đoạn viết về Lê Bá Dương. Tôi xin trích một đoạn:

Trong thời gian này ở khu vực đồi Thám Báo, phía tây căn cứ Phu-lơ không lúc nào ngớt tiếng súng. Hết lính ngụy nống lấn lại đến pháo địch từ căn cứ Đầu Mầu, điểm cao 241 bắn về. Trung đội của Lê Bá Dương chốt ở đây chỉ với hơn 20 tay súng, nhưng có lúc đã đánh trả cả đại đội lính ngụy. Sau những đợt pháo dập xuống chất là lính nguy lại tràn lên. Đồi cây cao quá đầu người nay chỉ còn trơ gốc. Công sự chiến đấu nhiều chỗ trống. Lê Bá Dương tranh thủ cùng anh em sửa sang công sự lấy cỏ khô lá khô ngụy trang sau từng đợt pháo địch bắn phá.

Tổ của Nguyễn Văn Hải bố trí ở một gốc cây to, tuy lính ngụy đổ đạn vào đó nhiều, nhưng anh em không ai việc gì. Lê Bá Dương cho một khẩu súng bắn tỉa ở đó, anh nói với chiến sĩ: "Cứ nhằm vào chỉ huy cầm súng ngắn và lính đeo máy thông tin mà bắn. Diệt chỉ huy và thông tin là nó không gọi phi pháo được".

Địch ỷ vào thế quân đông, cùng lúc chia thành nhiều mũi đánh lên đồi Thám Báo. Chúng còn đặt cối 81 ly ở phía sau bắn yểm hộ cho bộ binh tiến lên.

Sau khi đẩy lùi ba đợt tiến công của địch, về phía ta một số chiến sĩ bị thương, tay súng chiến đấu trên trận địa chốt Thám Báo vợi dần. Hầm chữ A trúng đạn pháo địch sập gần hết. Hào giao thông nhiều chỗ cũng bị đất đá lấp đầy. Cứ sau mỗi đợt bắn phá và vừa dứt tiếng súng bộ binh, mỗi tiểu đội chỉ để một tổ cảnh giới sẵn sàng đánh địch còn lại lao đi đào bới và băng bó đồng đội bị thương, tiếp tục sửa lại công sự hầm hào bị sập, làm thêm hầm cho thương binh vì chưa thể đưa anh em ra khỏi trận địa lúc này.

Trung đội trưởng Lê Bá Dương tay trái quấn đầy băng, khoác khẩu AK chạy đến các chiến sĩ bị thương nhẹ động viên họ tiếp tục chiến đấu, quyết tâm giữ vững trận địa…”.

Tán thêm về những “dị bản” bài thơ của Lê Bá Dương và dị bản khắc trên bia đá (nhân HT post ảnh bia đá), bản gốc và dị bản lồng vào nhau như sau:

Đò lên/xuôi Thạch Hãn ơi/xin chèo nhẹ

Đáy sông còn đó/có bạn tôi nằm

Có tuổi hai/đôi mươi thành/hòa sóng nước

Vỗ yên bờ mãi/bãi mãi ngàn năm.

Đò lên (ngược dòng) phải chèo mạnh, nên nói ai đó chèo khẽ thôi, cho êm, vậy “lên” là hay hơn xuôi. “Ơi” chèo nhẹ là đúng “ngôn ngữ” của người miền Trung, “xin” thực ra là lời ăn tiếng nói của người lịch lãm Thủ đô, chứ từ quê choa trở vào là ơi đò! đò ơi!, nghe nó chất phác, thân tình, vậy “ơi” thích hợp hơn. (nói riêng, tôi nhận thấy, ngay những người lính từ Hà Nội vào miền trong rất thích “gọi đò” gọi các cô gái chèo đò cho bộ đội qua sông, thân thương lắm, nhớ lắm tiếng gọi đò. Bản thân tôi trước khi về sống ở Hà Nội không biết nói “xin”, sau mới học được người lớn dạy trẻ con Hà Nội cái gì cũng phải “xin” mới lịch sự! ai đưa cho cái gì cũng đưa tay ra đỡ và nói: cháu xin, con xin. Đến cơ quan thì “xin” chữ ký, vào thư viện đi nhẹ nói khẽ cũng “xin”, rồi ra đường “xin” đừng… bậy… Đến bây giờ vào quán phở, cô bé phục vụ bưng đến cho bát phở, đã thành quen nói: bác xin!). Nói thế thì thấy, cái bia thơ này đặt ở bờ sông Hồng bên bến Bồ Đề thì khả dĩ thích hợp hơn.

Tuổi hai mươi đã thành một cụm từ, một “thành ngữ” chung, nhất là sau quyển sách “Mãi mãi tuổi hai mươi” ra đời, để chỉ những người lính trẻ lứa tuổi hai mươi. Tuổi đôi mươi cũng nghĩa tương tự nhưng người ta đã dùng vào bối cảnh khác từ lâu, ví dụ trong tình yêu lứa đôi… Cũng như vậy, dùng mãi mãi là hay với bối cảnh của bài thơ về Quảng Trị. Mãi mãi vừa là nguyện cầu, vừa là hiển nhiên (còn “Vỗ ven bờ bãi” thì không nghe được).

Và cuối cùng là thành/hòa sóng nước, tôi thích “hòa” hơn, bởi “thành” nó “cụ thể” quá, thực ra nó hòa từ lâu, “mơ hồ”, “mênh mang” hơn (như lời Nghị nói), sóng nước ngàn năm vẫn vậy, nay nó được “hòa” thêm cốt xương liệt sỹ…

Và cuối cùng nữa, ai lại khắc thơ bia bằng cái kiểu chữ Arial khô cứng vậy, dù có bôi vàng cũng xấu tịt à. Vậy đề nghị họ, bao giờ làm lại bia thì đục chữ kiểu khác, it nhất cũng phải Times New Roman, và vì là thơ thì nên “in nghiêng”.

Thật buồn, người gắn bia bài thơ “dị bản” so với gốc, lại đục mất tên tác giả!!! Nhưng mà cũng may, không thì Ô. Dương bị mang tiếng. Bao giờ khắc đúng bản gốc thì đề tên tác giả nhớ.

Tôi cũng nghĩ như anh HiềnVC là bốn câu thơ của anh Lê bá Dương là hay nhất và đã nói thay cả nỗi lòng tất cả chúng ta với các liệt sỹ đã hy sinh ở chiến trường Quảng Trị ngày đó. Cám ơn 3Chai đã thể hiện được điều này qua ca khúc rất hay “Đò lên Thạch Hãn”..

Gửi các ACE bức ảnh chụp 4 câu thơ của LBD được khắc chữ vàng tại đài tưởng niệm các chiến sỹ hy sinh trong mùa hè 1972 khi bảo vệ thành cổ Quảng Trị, đài được xây ngay trên bờ sông Thạch Hãn, đúng nơi chiến trường xưa. Bức ảnh do tôi chụp hè năm ngoái khi đi thăm Nghĩa trang Trường Sơn và thành cổ QT.

Theo bác Tổng thì người ta khắc dị bản của bài thơ. Tôi thấy dị bản này hay hơn bản gốc, tôi không thích lắm cụm từ lặp "mãi mãi"

Đây là ảnh chụp Đài tưởng niệm trên bờ sông Thạch Hãn

Tôi may mắn 'ăn ké' Bachai được gặp anh Lê Bá Dương. Tôi chỉ biết anh rất nhiều tài: anh nói đủ các giọng 'Quảng' thì vừa cười lăn lộn vừa tâm phục khẩu phục. Anh hát ca trù, hát dân ca các miền rất tuyệt vời...

Nhưng bây giờ tôi mới biết anh đã dũng cảm như thế nào trong thời chiến tranh !

Cảm ơn bác Tổng và các bạn đã cho tôi biết thêm thông tin về con người anh hùng đích thực này !

Cảm ơn Bác Tổng, cảm ơn tất cả đã cho em được xúc  càm theo những vần thờ quá đỗi tuyệt vời của Lê Bá Dương. Em cũng nghĩ như anh Hiền, có lẽ đó là những vần thơ hay nhất viết về Thành Cổ Quảng trị. Những con số hy sinh thương vong do bác Tổng liệt kê đã là chúng ta nghẹn lòng và những vần thơ cất lên theo tiếng nhạc của bác Hải lòng ta nghẹn ngào xúc động.

Và đau, buồn bởi cho đến nay người Chiến sỹ kiên trung mang trên mình những thương tích như anh Dương vẫn chưa nhận được Huân chương " Anh Hùng".Buồn thay cho sự quan liêu của một số người.

Anh mãi mãi là người anh Hùng trong lòng dân tộc. Mãi mãi chúng ta không quên một thời bi tráng đã qua của dân tộc

Cám ơn các anh chị đã chia sẻ bài viết về bài thơ tuyệt vời, thấm đượm nghĩa tình đồng đội của anh Lê Bá Dương. Anh Bắc Hải còn cho chúng ta biết thêm tin tức về người chiến sĩ kiên cường Lê Bá Dương.

Nhân đây xin ghi lại thư của anh Bá Dương viết cho anh Bắc Hải:

Chào anh Bắc Hải. Tôi đã bật khóc khi mở file bài hát để nghe, đúng hơn là vừa nghe vừa "thấy" những giọt nước mắt của người bạn, người đồng đội nơi xa xứ đang nấc lên trên từng nốt thanh âm. Cám ơn anh đã cho tôi trọn vẹn những cảm xúc mà chỉ có những người từng thấm hiểu giá trị của sự hi sinh mất mát một thời mới có thể có được. vẫn biết cám ơn là hai từ khách sáo trong tình bạn, nhưng tôi vẫn cứ phải thốt lên hai từ Cám ơn, cám ơn, cám ơn và ....cám ơn....

Mong lắm ngày chúng ta hạnh ngộ.

Lê Bá Dương

Xin giới thiệu hai tấm ảnh anh Dương tặng anh Hải và ảnh anh Hải chụp với anh Dương tại nhà riêng của anh Dương ở Nha Trang  khi hai người lần đầu gặp nhau.

Theo tôi có lẽ đây là bốn câu thơ hay nhất trong thời chiến tranh chống Mỹ. 

Nhớ đến cuộc chiến tại thành cổ Quảng Trị 1972 là nhớ đến sông Thạch Hãn và nhớ đến sông Thạch Hãn là nhớ ngay đến bốn câu thơ này của Lê Bá Dương.

Lê Bá Dương cùng những người bạn chiến đấu đã viết những dòng này bằng chính cuộc đời mình do vậy chúng có sức truyền cảm vô cùng mãnh liệt trong thế hệ mình cũng như các thế hệ sau.

Tháng trước mình biết tin anh Dương phải nghỉ việc mấy hôm vì vết thương bả vai tái phát, cánh tay đau không nhấc nổi thậm chí con chuột bàn phím. Gọi điện hỏi thăm, hôm trước còn gặp các đồng đội CCB của anh đến nhà uống rượu chúc người bệnh mau lành,hôm sau thấy nói tay đã lên được 45 độ, hôm sau nữa đã thấy bảo ngồi nhà cũng chán nay chạy lên CQ rồi.

Người CCB này thường xuyên trên đường đi. Hôm nay là bờ sông Thạch Hãn. Ngày mai là nghĩa trang Trường Sơn. Ngày mốt có thể đã ngủ võng trong rừng Quảng Trị cùng các đồng đội U60-U70.