Tôi ra đến cổng cơ quan thì con trai Trung cũng vừa tới, với nụ cười cởi mở cháu chào tôi và mời tôi lên xe. Tôi cho cháu biết mình có cuộc họp vào hồi 14 giờ chiều nay. Như vậy, hai chú cháu chỉ có 2 giờ vừa ăn vừa nói chuyện.

Chúng tôi tới nhà hàng có nhiều cây xanh và yên tĩnh trên đường Liễu Giai. Với tác phong của một người đã nhiều năm sống và làm việc ở Mỹ, cháu tiếp tôi rất tự nhiên và lịch sự. Sau khi cụng ly chúc sức khỏe tôi và gia đình, chúc mừng cuộc gặp mặt, cháu vào chuyện ngay: - Thưa chú, sau khi ba má cháu mất, cháu mới ngồi xem lại và sắp xếp những giấy tờ riêng của ba má cháu. Nhưng có một số điều cháu không thể nào lý giải được, nên hôm nay cháu muốn hỏi chú, vì chú là bạn thân của ba cháu.

Im lặng giây phút, cháu nói tiếp: - Trong tập giấy tờ riêng ấy, ngoài các thư từ, giấy tờ cá nhân, ảnh cưới của ba má cháu, cháu đã thấy các bản kết quả giám định của bệnh viện xác định ba má cháu không thể sinh con vì thương tật và vì chất độc màu da cam. Ngày sinh của cháu cũng trước ba năm so với ngày ba má cháu kết hôn...

Tôi biết chuyện gì phải đến ắt sẽ đến, nên tâm sự với  cháu: - Chú có lần đã nói với ba cháu và ba cháu cũng đồng ý là khi cháu lớn, sẽ nói cho cháu biết sự thật về thân thế của cháu. Nhưng ba má cháu chưa nói, có thể vì sau khi cháu học xong đại học đã ở lại nước ngoài làm việc một thời gian dài. Khi cháu về nước thì ba má cháu đã lâm bệnh, trí nhớ không còn minh mẫn nữa.

Thế rồi tôi đã kể cho cháu nghe về những gì mà tôi và Trung, ba nuôi cháu và chính cháu đã trải qua vào những tháng ngày chiến tranh khốc liệt ấy.

*        *

*

Vào một đêm cách đây gần 40 năm, khi đơn vị tôi chiếm được cứ điểm của Trung đoàn 41 quân lực Việt Nam cộng hòa đóng trên các quả đồi của thị trấn Bồng Sơn, thì được lệnh bàn giao trận địa cho bộ binh để lui về phía sau nhận nhiệm vụ mới. Đơn vị tôi đi gần đến đầu cầu Bồng Sơn thì hai chiếc máy bay trinh sát của địch bay tới, quần đảo trên bầu trời nhiều vòng rồi bắn pháo hiệu chỉ điểm. Vài phút sau, hai chiếc F105 lao tới thả bom xuống trận địa và hai bên đầu cầu. Tôi và Trung theo phản xạ lao xuống dòng sông Lại Giang để tránh bom. Trung vơ vội hai chiếc mũ sắt của lính Sài Gòn vứt ngổn ngang trên đường chụp ra ngoài chiếc mũ tai bèo của hai chúng tôi.

Sông Lại Giang được hình thành từ sự hợp nhất của hai dòng sông là An Lão và Kim Sơn. Ngã ba sông là vùng giáp ranh giữa hai huyện Hoài Ân và Hoài Nhơn, điểm gặp nhau này cách cầu Bồng Sơn khoảng 2 km về hướng tây. Vào mùa mưa, dòng sông chảy xiết với dòng nước đỏ ngầu lúc nào cũng mấp mé đôi bờ. Tôi sợ nhất là mỗi khi có nhiệm vụ phải vượt qua sông, đồng đội tôi không ít người đã thiệt mạng trên chính dòng sông này. Thế mà hôm ấy dòng sông thu hẹp lại, để lộ ra những phiến đá nhẵn thín đủ kích cỡ, từ nhỏ như quả trứng, nắm tay đến to như con heo, con trâu, con voi nằm. Súng, mũ, áo quần, ba lô, giầy của lính Sài Gòn vứt ngổn ngang trên đường quốc lộ, trên cầu và cả hai bên dòng nước. Lác đác có những xác chết bốc mùi hôi tanh đến rợn người. Mỗi khi có trái bom ném xuống, một loạt pháo từ Tam Quan bắn lên, mặt đất lại rung lên và chao đảo. Đất, đá, nước, mảnh bom, mảnh pháo, mảnh quần áo, tư trang và cả mảnh vụn của thi thể con người bị tung lên và rớt xuống mặt đất thành một thứ hỗn độn.

Trong không gian ấy tôi chợt nghe thấy tiếng rên yếu ớt của phụ nữ: “- Anh ơi!Em chết mất! Anh cố cứu lấy con của chúng ta!”

Tôi nhìn vào chiếc hang kiểu hàm ếch dưới bờ sông do nước bào mòn tạo thành, một người lính Sài Gòn mình trần với một chân quấn đầy băng, nửa ngồi, nửa nằm bên cạnh người phụ nữ bị thương vào ngực đang nằm dưới đất, trên người đắp cái áo lính quân lực Việt Nam cộng hòa. Nhìn thấy chúng tôi, người lính chắp tay vái lia lịa và van xin đừng giết họ. Khi tôi rời tay khỏi cò súng và quay người định bước đi thì người lính khẩn khoản cầu xin: “- Xin các ông cứu lấy con tôi!” Tôi đưa mắt nhìn quanh tìm đứa trẻ. Người lính hiểu ý, hắn đưa tay chỉ vào bụng người phụ nữ: “- Con tôi đây, vợ tôi chỉ còn sống được ít phút nữa thôi. Cô ấy bị thương vào ngực, mất nhiều máu quá...”.

Tôi lắc đầu, giơ hai bàn tay ra trước mặt ý nói là không thể giúp gì được cho họ. Người phụ nữ cố ngẩng đầu lên nói với chúng tôi với giọng ngắt quãng yếu ớt: “- Các ông...mổ…cứu cháu!”. Người lính nhìn tôi với ánh mắt khác thường, không hẳn van xin, không hẳn ra lệnh, nửa tuyệt vọng, nửa hy vọng. Ôi, đến tận hôm nay tôi vẫn chưa thể nào quên được khuôn mặt và ánh mắt của người lính đó! Không thể nào tả được, chỉ biết rằng ánh mắt của người lính đó như làm cho người tôi nóng bừng lên, làm lay động những gì sâu thẳm nhất trong tôi. Người lính nói với chúng tôi: “- Tôi biết các ông làm được, nhất định làm được mà! Chúa phù hộ cho các ông! Dù sao vợ tôi cũng chết, nhưng nếu nhanh tay, may ra còn cứu được con tôi. Nó là một sinh linh vô tội, tôi xin các ông!”

Tôi trải chiếc võng nilon và cùng Trung bế người phụ nữ đặt lên. Tôi rút con dao găm trên thắt lưng của người lính, định bật lửa để khử trùng dao thì Trung ngăn lại và chỉ tay lên trời, ra hiệu là trên trời đang có máy bay trinh sát.

Người lính kéo chiếc áo đang đắp trên người vợ mình và xé toạc chiếc váy hoa của cô ta làm lộ ra một thân thể người phụ nữ với làn da trắng xanh, bụng căng tròn. Máu đã đông lại quanh vết thương trên ngực. Tôi bối rối, bỗng chốc thấy mắt mình tối sầm và tay tôi run run. Tôi, một chàng trai lứa tuổi 20 khoác áo lính, chưa một lần trong đời nhìn thấy thân thể người phụ nữ nào. Tôi quay sang định từ chối thì bắt gặp ánh mắt của người lính đau đáu nhìn tôi. Ánh mắt ấy đã cho tôi thêm sức mạnh, can đảm để thực hiện công việc cứu người. Đến bây giờ, tôi vẫn không hiểu sao mình làm được điều đó, hay Chúa đã mượn tay mình để cứu vớt một sinh linh vô tội, mặc dù tôi không tin có Chúa.

Không hề có thuốc tê hay thuốc mê trong ca mổ định mệnh ấy! Còn tôi, lúc ấy tôi cũng chỉ là một người lính trẻ, với những kiến thức y khoa sơ đẳng. Người phụ nữ chỉ hơi oằn người rồi thở hắt ra, khi tôi rạch một đường vừa đủ sâu trên bụng. Trung và người lính dùng tay kéo cho vết mổ rộng ra. Dưới ánh đèn pin tôi nhìn thấy một khối tròn như chiếc bong bóng đựng rượu quê tôi, thỉnh thoảng lại nhô lên những cục to bằng quả trứng. Tôi đoán đứa trẻ đang đạp đòi ra. Tôi lấy hai ngón tay kéo lớp da của khối tròn lại với nhau và dùng dao cắt, sau đó ngửa lưỡi dao để dùng mũi tách lớp dạ con cho vừa đủ để đưa đứa trẻ ra ngoài. Con trai! Một thằng con trai! Thấy toàn thân đứa trẻ tím ngắt, tôi hiểu đứa trẻ đã bị ngạt do người mẹ bị mất máu quá nhiều. Tôi đặt nó vào chiếc áo của người lính và cúi rạp người dùng miệng hút nước và chất nhờn trong miệng nó.

Tôi không nhớ mình làm thế bao nhiêu lần, cho đến khi đứa bé khóc ré lên và tôi cảm thấy như gần kiệt sức. Gương mặt Trung cũng như của người lính Sài Gòn như giãn ra. Còn tôi, bỗng chốc  cũng cảm thấy người nhẹ bẫng, như vừa trút khỏi người một gánh nặng, bao nhiêu mệt nhọc và căng thẳng bỗng tan biến.

Trung cắt rốn cho thằng bé, ủ nó trong chiếc áo của người lính và trao lại cho người lính. Người lính run run đỡ lấy thằng bé rồi áp mặt mình vào nó, miệng lẩm bẩm: “- Ôi, con tôi!” Rồi anh ta đưa mắt nhìn xuống người vợ đã tắt thở từ lúc nào, từng giọt nước mắt đục ngầu từ từ chảy trên gò má hốc hác đầy bụi đất và khói súng.  Bỗng người lính như sực tỉnh, anh ta đặt đứa bé vào tay chúng tôi: “- Nó là con của các ông, xin các ông hãy ra ơn nuôi dưỡng nó! Chỉ mong sao nó được sống trong hòa bình…”

Rồi với vẻ mệt nhọc và cả khuôn mặt nhăn nhúm lại vì đau, anh ta ôm lấy xác vợ, miệng khẩn khoản giục chúng tôi: “- Các ông đi đi, đừng lo gì cho chúng tôi cả!”

Trung dùng chiếc khăn dù quấn lấy thằng bé và ôm gọn vào ngực mình. Hai chúng tôi lội sang bờ sông bên kia rồi tìm đến một gia đình quen trong ấp, gửi đứa trẻ  cho một bà má và hẹn sau chiến tranh sẽ trở về đón cháu. Khi chúng tôi ra đến cửa, má chợt nhớ ra, hỏi tên thằng nhỏ. Bỗng chốc trong đầu tôi như có tia chớp vụt đến, tôi quay lại nói với má: “- Nó tên là Giang Sơn, Nguyễn Giang Sơn má à!”

 -   Sao lại đặt tên cháu là Nguyễn Giang Sơn hả chú?-  Cháu hỏi tôi.

 -  À, ta và bố nuôi con đều họ Nguyễn. Giang là vì con sinh ra trên dòng sông Lại Giang. Còn Sơn là thị trấn Bồng Sơn. Tôi giải thích. 

*            *

*

Một năm sau tôi bị thương và ra Bắc. Rồi tôi được cử ra nước ngoài học tập. Khi về nước, tôi đã trở lại Hoài Nhơn  thăm gia đình má và được má cho biết vợ chồng Trung đã về đón thằng bé đi từ nhiều năm trước. Vợ chồng Trung đã nhận thằng bé làm con của mình. Trong buổi hàn huyên, má nói với tôi: “ – Hồi ấy tụi bay đến và đi nhanh như gió. Khi tụi bay đi rồi má mới nghĩ, không biết tụi nó lượm thằng nhỏ ở đâu? Con cộng sản hay con quốc gia?”

Nhiều năm sau, tôi mới tìm được địa chỉ của Trung và biết được tình cảnh của vợ chồng anh. Đã nhiều lần tôi đến thăm nhà Trung nhưng chưa một lần gặp con trai anh.

          - Chú xin lỗi là lúc ấy không thể mai táng cho mẹ cháu và cũng không kịp hỏi gì về cha đẻ của cháu, chiến tranh mà cháu! – Chú đừng nói thế, nếu không có chú, không có ba Trung cháu… Giọng cháu nghẹn ngào. Tôi chợt nhận thấy khuôn mặt và ánh mắt của nó nhìn tôi giống hệt khuôn mặt và ánh mắt của người lính năm nào.

              Khi chia tay, chúng tôi ôm chặt lấy nhau và cả hai cùng im lặng một lúc lâu. Rồi bỗng nhiên nó ngẩng đầu lên nhìn tôi, miệng mỉm cười mà khóe mắt rớm lệ, nó run run thốt lên:

       -  Bố nhớ giữ gìn sức khỏe!

       - Bố cám ơn con, con trai của bố! Tôi thì thầm và bất giác thấy mắt mình cay cay.