Đoàn đi công tác Sơn La rời Hà Nội vào ngày mưa sụt sùi. Trên địa bàn Hà Nội, Hòa Bình mưa còn nhè nhẹ. Đến đất Sơn La trời đổ mưa to. Em N lần đầu đi miền núi nên rất khí thế. Em hét lên:- Mưa giăng giăng đẹp quá kìa! Trời mưa mát quá! Chẳng phải dùng máy điều hòa!

    Đi thêm một quãng thấy mây mù tỏa xuống con đường, tầm nhìn bị thu hẹp lại, em xuýt xoa:- Ôi sương mù! Đoàn ta đi xuyên qua sương mù, đẹp mê li!

    Mưa càng nặng hạt, dốc càng cao hơn. Xe từ từ leo qua các con đèo. Hai bên đường là những vạt đồi trồng ngô, trồng dong riềng, trồng đào rất đẹp mắt. Các cánh rừng ở hai bên rừng chỉ còn cây bụi lúp xúp. Họa hoằn mới có những khoảng rừng có cây to.

    Càng trèo lên cao chúng tôi càng gặp nhiều dòng nước từ hai bên đường chảy tràn xuống mặt đường. Ở một số nơi nước lao xuống mặt đường như thác đổ.

     Ầm! Ầm! một tảng đá từ trên cao lao xuống đè bẹp bánh của một xe máy đi trước chúng tôi. Người đi xe máy thoát nạn trong gang tấc.

     Đi một đoạn nữa thấy cả một đoàn xe đang dừng lại phía trước. Thì ra cả một khối đất lớn bị sụt xuống chặn ngang đường. May quá, một lúc sau có một xe ủi đất của hạt đường bộ chạy đến dọn dẹp khối đất lớn giữa đường.

    Chúng tôi lại tiếp tục lên đường. Đã đến thị trấn Hát Lót. Còn khoảng 30 km tới là tới TP Sơn La. Ai nấy đều thở phào nhẹ nhõm. Xe bon bon lăn trên đường quốc lộ số 6 khu vực thung lũng Hát Lót.

     Ôi! Đường mà sao cứ như dòng sông thế này. Nhiều nước quá! Có rất người đang đi thi dọc đường tìm kiếm một cái gì đó. Chúng tôi mở cửa xe hỏi thì đồng bào cho biết: - Có một anh đi xe máy bị ngã và bị nước cuốn đi mất rồi! Chúng tôi ngậm ngùi trước số phận một con người! Ngày thường dòng suối ven đường vốn trong xanh, hiền hòa. Hôm nay suối thành dòng sông đỏ ngầu, hung dữ, sẵn sàng cuốn phăng tất cả.

    Xe chúng tôi tiếp tục lăn bánh. Nước chảy rất xiết. Đồng chí công an tuýt còi yêu cầu chúng tôi rẽ vào đường tránh vì nếu cứ đi tiếp nước sẽ cuốn trôi cả xe.

     Chúng tôi đi vào còn đường tránh chật hẹp. Xe đi qua một khu tái định cư của đồng bào từ huyện Quỳnh Nhai tới. Đang đi thì xe khựng lại. Hóa ra có cả một một đoàn xe đứng ở phía đối diện với chúng tôi. Tắc rồi! Tắc hẳn rồi! Đêm nay ngủ lại trên xe thôi!

      Trời tối dần. Chúng tôi ngồi trên xe nói phét đủ thứ trên trời dưới biển trên một giờ đồng hồ. Tôi tôi đã nghĩ đến chuyện vào nhà đồng bào xin/mua ngô để luộc ăn. Chợt Em N nhận ra, nói rất to: - Đoàn xe phái trước đang lùi lại kìa!

     Hóa ra có một đồng chí nữ công an đã yêu cầu đoàn xe đi từ phía TP. Sơn La ra phải lùi lại và tránh vào một con đường nhỏ. May quá, đồng chí nữ công an như một nàng tiên đã hiện ra giải cứu cho chúng tôi.

.... Sáng nay chúng tôi dậy sớm trèo lên một quả đồi nằm ở trung tâm TP Sơn La thăm di tích lịch sử Nhà tù Sơn La. Chúng tôi thắp hương tưởng niệm đồng chí Tô Hiệu và các liệt sỹ đã hy sinh tại nhà tù này.

       Buổi sáng đoàn chúng tôi làm việc với Ủy ban nhân dân tỉnh và các sở, ban, ngành. 11h30 chúng tôi rời TP Sơn La đi huyện Mai Sơn. Theo kế hoạch, buổi chiều đoàn có cuộc trao đổi với 100 bà con huyện này. Tuy nhiên, do đang trong tình huống có mưa lũ nên các đồng chí ở UBND huyện lên 3 phương án:1. Đoàn chỉ làm việc với đồng chí Chủ tịch UBND huyện; 2. Đoàn làm việc với Thường trực UBND huyện; 3. Đoàn tiếp xúc, trao đổi với 100 bà con về vấn đề đất đai,  về tái định cư.  

       Dọc đường đi Mai Sơn chúng tôi tranh thủ rẽ vào một quán ăn cơm trưa. Đúng 14h00 chúng tôi đến trụ sở UBND huyện. Rất ngạc nhiên khi thấy có nhiều bà con trong hội trường UBND. Hỏi ra mới biết được là bà con trong các bản ra gặp đoàn. Chúng tôi đã có buổi trao đổi thẳng thắn, cởi mở với đại diện 97 hội gia đình (đại diện 3 hộ gia đình không đến được) thuộc các dân tộc Kinh, Thái, Mường, Mông, La Ha, Xinh- Mun... về chủ đề thủ tục hành chính trong thực hiện các quyền của người sử dụng đất; về tái định cư, ổn định cuộc sống cho gần một nghìn hộ từ huyện Quỳnh Nhai chuyển đến huyện Mai Sơn.

       Nhiều hộ đồng bào của huyện này đã được vận động nhường đất cho bà con Quỳnh Nhai. Chính quyền và bà con trong huyện đã thuyết phục, vận động đồng bào di cư nhận đất mới để canh tác. (Đất định cư, nhà định cư đã được giải quyết trước đó). Có một vấn đề cần giải quyết nữa là bù chênh. Bù chênh có nghĩa là xem xét sự chênh lệch về diện tích đất của các hộ gia đình khi còn ở Quỳnh Nhai so với diện tích được giao mới (do đồng bào Mai Sơn nhường nhịn) là bao nhiêu để lên phương án đền bù cho sự chênh lệch này. Huyện Mai Sơn đã đề ra chiến dịch 50 ngày thực hiện nhiệm vụ bù chênh cho gần một nghìn hộ.

           Huyện cử người đến Quỳnh Nhai để nắm bắt diện tích đất của các gia đình phải di cư. Lập tổ công tác đi vận động đồng bào nhường đất cho đồng bào di cư, tổ vận động đồng bào di cư nhận đất, tổ lên phương án bù chênh, tổ thực hiện việc bù chênh cho từng hộ gia đình di cư. Chiến dịch đã hoàn thành tốt đẹp sau 49 ngày (hoàn thành vượt mức so với kế hoạch là 1 ngày).

            Đây là kinh nghiệm tốt có thể vận dụng cho việc tái định cư, ổn định cuộc sống cho đồng bào phải di dời nơi sống khi thực hiện những dự án lớn.

            Bây giờ tôi đi nghỉ. Sáng mai, chúng tôi sẽ đến 3- 5 hộ gia đình để trao đổi cụ thể với bà con. Khi tôi viết mấy dòng này, ngoài trời đang mưa sầm sập. Không biết ngày mai nước có rút đi để đoàn chúng tôi về bản gặp được bà con hay không?