P { margin-bottom: 0.08in; }

Hồi học ở KGU tôi có dăm ba lần mắc khuyết điểm. Như chuyện quần loe tóc dài, đi xe trốn vé, xem phim tư bản ... Những khoản này tôi đã nghiêm túc kiểm điểm trước bà con rồi. Có một “tội” mà tôi chưa thổ lộ với ai bao giờ. Hôm nay xin phép kiểm điểm trước bà con cô bác. Sự thể như sau:

Chân ướt chân ráo đến Кишинёв chúng tôi được một sinh viên VL năm trên tư vấn: có bộ giáo trình vật lý của trường Berkley (Mỹ) rất hay dứt khoát phải mua. Thế hệ trước truyền kinh nghiệm như vậy, lại thêm sự hăng hái của người mới đi tây, tôi đã bỏ ra 6 rúp để mua (tuy trong lòng tê tái). Đến khi vào năm học mới ngã ngửa là chương trình chỉ học theo sách của Liên xô, mà tất cả giáo trình có thể mượn ở thư viện không mất xu nào. Chỉ có điều sách thư viện thì cuối năm phải trả. Nếu muốn đem về nước làm của hồi môn thì không được. Hỏi năm trên thì mỗi người xúi một cách. Người bảo cứ kệ, không trả xem họ làm gì. Xem ra không ổn vì nếu họ đuổi về nước hay không trao bằng thì lỗ to. Người khác xúi thông đồng với nhân viên thư viện mà chôm. Tôi thấy không ổn cho lắm nên đợi thời cơ khác.

Trước tiên xin mô tả lại quy trình mượn sách thời đó: mỗi quyển sách trong thư viện có một cái túi nhỏ dán vào phía bìa trong và chứa một cái thẻ (карточка). Trên đó có thông tin về quyển sách. Khi ai đó mượn thì tên người đó được điền vào cái thẻ, người mượn sách phải ký tên lên đó và được thư viện giữ lại như bằng chứng. Khi cần họ chỉ việc lôi thẻ ra và ngày tháng này anh có ký tên đã mượn sách này, trốn đằng trời.

Một lần sau giờ семинар môn triết ông giáo nói tôi vào читальный зал đọc một cuốn sách. Tôi vào đó và tìm thấy cuốn sách cần đọc. Khi mở ra tôi ngạc nhiên thấy cái thẻ sách vẫn nắm ở đó. Tôi kiểm tra các quyển khác ở читальный зал thì thấy tất cả đều còn nguyên thẻ. Và ý tưởng chôm sách nảy sinh. Tôi tìm một cuốn sách tuyên truyền giá chỉ 10 коп. và kín đáo bỏ cái thẻ vào túi. Sau đó xuống thư viện mượn quãng 10 cuốn sách. Khi nhân viên thư viện đua tôi 10 cái thẻ để ký tôi tráo cái thẻ lấy ở читальный зал cho cái thẻ của cuốn sách tôi cần rồi trả lại. Nhân viên thư viện chỉ đếm số thẻ chứ không kiểm tra từng cái xem có khớp với số sách mượn không. Và tôi ung dung đem sách về. Cuối năm khi trả sách tôi thông báo cho thư viện đã làm mất quyển sách và muốn đền tiền. Theo thẻ thư viên lưu thì tôi nợ vẻn vẹn 10 коп. và tôi thanh toán dễ dàng, dù quyển sách thế chân giá hơn 3 руб. Bằng cách đó tôi sở hữu được dăm ba quyển sách quý làm của hồi môn. Đến cuối năm thứ 5, trước khi về nước tôi bê toàn bộ sách ra bưu điện để gửi về VN. Tại bưu điện người tiếp tôi nhanh chong cầm một quyển và lật trang 17 ra. Trên đó có dấu của thư viện КГУ. Mở mấy quyển khác cũng vậy. Bà ta lắc đầu, nếu không có giấy xác nhận của thư viện là sách đã thanh lý thì không có cách gì gửi được. Đành phải tha về bỏ vào thùng đồ vậy. Thùng hàng thì vẫn còn chỗ, nhưng nhét sách quý vào cùng xe đạp nồi hầm thì không vui lắm. Nhưng không còn cách nào khác. Khi ra ga để gửi hàng về nước chúng tôi được nhân viên hải quan thông báo sẽ mở tất cả thùng để kiểm tra. Tim tôi như muốn vỡ. Họ lại mở trang 17, và công toi mấy lâu nay. Có khi lại thêm tội khác nữa. Có ai đó nói cho hải quan ít tiền là xong. Tôi giơ cả hai tay đồng ý ngay. Không biết các chủ thùng khác có hàng gì “cấm” nhưng 100% đều đồng ý. Và mỗi người góp 1 руб. cho hải quan. Tất nhiên là không có chuyện khám thùng nữa. Lần đầu tiên trong đời tôi đưa hối lộ, lại ở đất nước CCCP. Sau này khi Liên xô tan rã tự nhiên tôi thấy mình có phần lỗi. Mình lấy sách của họ làm kinh tế họ yếu đi, lại hối lộ làm hỏng người của họ. Đêm ngủ cứ toát mồ hôi vì chuyện đó. Mãi sau này khi báo đài đưa tin kẻ làm Liên xô tan rã đã bị bắt tôi mới thở phào nhẹ nhõm. Không phải vì mình mà CCCP sụp đổ. Còn bây giờ tối ngủ tôi lại có giấc mơ khác rất thú vị. Đó là được Bác Hồ xoa đầu cho kẹo và khen: “biết nhận lỗi cũng là ngoan”.

Câu chuyện chỉ có thế. Chỉ mong các anh chị đừng hỏi tôi đã lấy bao nhiêu quyển sách. Hỏi vậy lại làm tôi mất ngủ đấy. Xin cám ơn.