NghiPH
PROFILE   THƯ VIỆN ẢNH   BLOGS   LƯU BÚT   BẠN BÈ   FAVORITES   VIDEO  
 


RSS
Lạc tiên, bạn hỡi, lạc đi đâu?
Ngày đăng: 09/06/2012 19:39:38

Ở quê tôi, ven các trái núi đều có lạc tiên. Nhưng chân núi Nương Sơn và núi Voi là những nơi có nhiều lạc tiên mọc nhất. Lạc tiên là một loài cây dây leo, thân mềm, rỗng, có nhiều lông thưa. Dây lạc tiên có nhiều nhánh. Chúng bò ngang, bò dọc trên các tảng đá, trên các cành cây, bụi cỏ, hàng rào bằng các cánh tay bé nhỏ, tròn tròn. Lạc tiên quê tôi mọc thành bụi khá rậm rạp.

Loài cây này có hoa rất đẹp. Hoa lạc tiên có nhiều lớp. Dưới cùng là 10 cánh hoa trắng tinh xòe ra. Tiếp đó là một vòng tròn với các tua nhỏ mầu trắng tím. Trên cùng là đài, nhụy hoa lung linh như một tòa lâu đài tí hon. Hoa lạc tiên tỏa ra hương thơm hấp dẫn ong bướm đến hút mật, thụ phấn cho hoa.

Mấy đứa con gái hay ngắt hoa lạc tiên kết thành vòng hoa nho nhỏ đội lên đầu, trông đứa nào cũng xinh. Bọn con trai bảo bọn con gái không nên hái mà để hoa kết trái.

Hoa lạc tiên kết trái là cả một quá trình. Lúc đầu các cánh hoa, tua hoa co lại thành một hình tròn bao quanh nhụy hoa. Các cánh hoa và tua hoa rụng dần, quả lạc tiên hình thành. Đồng thời, có một cái lưới xanh nhỏ xinh hiện ra và ngày càng lớn lên bao quanh quả lạc tiên.

Khi còn bé quả lạc tiên có mầu xanh nhạt, sau xanh thẫm, xanh vàng, rồi dần dần chuyển sang mầu vàng. Nhìn quả lạc tiên vàng ươm nằm trong một lớp lưới bao bọc trông rất đẹp.

Khe khẽ bóc vỏ quả lạc tiên ta được hưởng thụ một mùi hương thơm phức. Chúng tôi đưa lên mũi hít hà:- Chà thơm quá! Thơm quá! Rồi hút lấy chất nước chua chua ngòn ngọt. Ruột quả lạc tiên có những hạt đen nhỏ. Chúng tôi bảo nhau nhai chầm chậm để thưởng thức vị bùi bùi của hạt lạc tiên. Trong các thứ hoa quả kiếm được ven núi, trái lạc tiên đặc biệt cuốn hút chúng tôi. Khi lạc tiên chín rộ, mấy đứa con gái hái quả lạc tiên để chơi trò đi chợ mua đồ hàng.

 

Quả lạc tiên để chín vàng ăn mới ngon. Chúng tôi bảo nhau không đứa nào được ăn non. Có lần nhìn thấy quả lạc tiên mới hơi vàng vàng chúng tôi bảo nhau để dành chưa ăn vội. Sáng hôm sau chúng tôi chạy lại bụi lạc tiên để thưởng thức thì những trái lạc tiên vàng ươm đã bị các chú chim hoặc rắn ăn mất rồi. Hóa ra đâu chỉ có chúng tôi thích ăn những trái lạc tiên. Nhiều loài khác cũng thích thứ quả thơm ngọt này. Mọi loài đều bình đẳng trong hưởng thụ sản vật của giới tự nhiên. Vả lại khi các loài động vật này ăn còn giúp lạc tiên tiếp tục sinh sôi nẩy nở.

Vừa rồi về quê tôi tìm đến những nơi có bụi lạc tiên rậm rạp khi xưa. Không thấy chúng đâu nữa. Lạc tiên ơi! Các bạn lạc đi chốn nào?

 



Bookmark:

[ Xem thêm Emoticons ]



Xem 1 - 9 của tổng số 9 Comments

Từ: KhanhT
18/06/2012 22:34:52

Lạc tiên dại ở quê tôi gọi là cây ruốc (vì mùi quả của nó “thơm” hơi giống mùi mắm tôm! Ko biết nơi khác có thế ko). Còn lạc tiên quả to như quả chanh vàng – chanh leo thì nhập ngoại, chủ yếu trước đây ở miền Nam, trồng phổ biến ở Lâm Đồng, Bảo Lộc, và một ít ở các tỉnh miền Đông. Phía Bắc hầu như ko thấy bán ngoài chợ. Vào năm 2002 Chương trình của chúng tôi “sản phẩm chủ lực và xuất khẩu” có 2 dự án nhập giống lạc tiên của Australia, Đài Loan về trồng ở Nông trường  Đồng Giao: nghiên cứu nhân giống, trồng trọt và nghiên cứu chế biến. Năm 2005 các dự án hoàn thành ra sản phẩm, trồng được trên 10ha, chế biến được nước đóng hộp “Lạc tiên – passion fruit juice” cho xuất khẩu.


Sau vài năm kết thúc đề tài thì tôi đã thấy người ta bán quả chanh leo trên phố phường Hà Nội, tôi thấy rất mừng vì như vậy mục tiêu của dự án đã đạt được và nhân rộng. Hôm nay nhân đọc bài này tìm thông tin trên mạng thì thấy sau 2 dự án của chúng tôi, bên Bộ NN&PTNT cũng tiếp tục vài ba dự án nghiên cứu nữa về phòng chống sâu bệnh… và đến nay sản phẩm nước đóng hộp lạc tiên đã trở thành sản phẩm xuất khẩu của ngành nông nghiệp. Theo Thương vụ Việt Nam tại Mỹ, trong hai tháng đầu năm 2012, kim ngạch xuất khẩu nước lạc tiên đạt kim ngạch 107.000 USD.


Trái chanh leo không chứa cholesterol, giàu vitamin A và vitamin C, là nguồn cung cấp kali và chất sắt dồi dào, nguồn chất xơ tuyệt hảo, và giúp làm dịu các cơ đang bị căng cứng. Các thành phần dưỡng chất có trong 100g trái chanh leo: nước: 84.70g, năng lượng: 44.91 kcals, protein: 2.8gr, chất béo: 0.50g, chất xơ: 3.30g,C đường:7.39g, kali: 350.00mg, magiê: 39.00mg, natri: 28.00mg, canxi: 16.00mg, phospho: 54.00mg. Ngoài ra, trong trái chanh leo còn có chứa kẽm, mangan, đồng, vitamin B, vitamin E, niacin, B-carotene và một lượng nhỏ các vi chất khác nữa. Thịt quả chanh leo chín có vị chua ngọt, màu vàng nhạt, thường được dùng dưới dạng nước uống giải khát bằng cách bổ quả, lấy hết thịt bên trong, chà nhẹ rồi ép lọc lấy dịch quả. Thêm đường trắng và nước sôi để nguội, khuấy đều để được một cốc. Tổng Nghị xài nước chanh leo này do Bà Hạnh làm thì thôi rồi, thưởng thức và nhắm mắt lại.



Từ: NghiPH
13/06/2012 23:01:38

LýTM:  Đúng như bạn đã viết:   Nam Bộ người dân thường hái ngọn (đọt) lạc tiên mà ở trong đó gọi là nhãn lồng để luộc ăn hoặc dùng nấu canh với tôm rất ngon.


 


Có cả bài hát:


 


Nhãn lồng thương nhớ - Thương nhớ người dưng


 


1) Gió lay cành cây nhãn lồng
Hát câu ầu ơ nhớ mong
Chim chiều lẻ bạn ngoài sông
Em còn mong đợi người dưng . . .
Tháng năm tiếng chim buồn nhớ nhau.
(Gió ...)

2) Ánh trăng còn soi mái đầu
Nhớ ai buồng cau héo khô
Sông dài cá lội biệt tăm
Như bèo mây dạt về đâu
Nỡ đem trái tim mong chờ người dưng

ĐK:

Ngày nào em đứng bên song
Thương anh từ lúc lúa xa trên đồng
Chạnh lòng. nghe khúc ca dao,
Lia thia còn nhớ sông dài đã qua

Ngậm ngùi chim sáo bay xa
Chim quyên còn đứng lẻ loi một mình
Chạnh lòng đau xót chim quyên
Sao anh đành bước qua cầu quên em./.

3) Gió lay cành cây nhãn lồng
Hát câu ầu ơ nhớ nhau
Chim chiều lẻ bạn ngoài song
Em còn mong đợi người dưng . .
Qua không thương bậu, bậu còn buồn ơi!



Từ: LyTM
12/06/2012 20:39:06

Khi vào Hậu Giang và Cần Thơ, LyTM tôi đã chén rất nhiều rau " nhãn lồng"- luộc và nấu canh tôm. Hôm về mang cả 01 bó to, nấu mấy bữa liền. Hương vị rau cũng dễ chịu, ngọt. Mấy ngày đó ngủ say và ngon giấc lắm. Quả chín được bọc trong một cái lồng dây, rất lạ mắt. Cây lá, hoa quả đất Việt thật tuyệt, dù với bất kỳ tên gì. Nhưng tên lạc tiên có vẻ hay nhỉ, lại còn có cảm giác như vừa được vừa mất- gặp tiên rồi lạc mất! he he


Bên bờ kênh rạch, dịu dàng,


dây leo, hoa nở, xốn xang đợi chờ


cánh mềm, màu dịu như mơ,


quả tròn e ấp, bọc chờ đợi ai?


Vòng tay đan mãi thật dày


che tròn bọc ấy, đẹp thay trái vàng


chua chua, ngọt ngọt, mang mang


thấm từng chút nước, mọc lan ven bờ!


Lá xanh vẫy gió ngây thơ,


nâng chùm hoa tím đợi chờ sương đêm


ngọn non, dây cuốn êm đềm


bạn bè với cỏ, lá thêm xanh màu!



Từ: NghiPH
11/06/2012 18:13:47

Những thông tin mà anh BaChai cung cấp rất thú vị. “Passion và lạc tiên cùng họ Passifloraceae, giống Passiflora. Trong Passiflora có khoảng 500 loài, có loài P. tonkinesis”. Rồi nữa: “Tên gọi "passion" trong tiếng Anh bắt nguồn từ "passion of Jesus". Khi nào có dịp bạn hãy ngắm kỹ một bông hoa lạc tiên hay chanh dây xem có đúng là có 10 cánh hoa tượng trưng cho 10 vị thánh tông đồ bao quanh Jesus, đài nhị trông như cái miện cỏ gai của Chúa (crown of thorns)”.


Anh có thông tin gì nữa về loài cây này cung cấp cho anh chị em KGU nhé!



Từ: 3Chai
11/06/2012 12:58:32

Hehehe, bác Thoa thấy lạc tiên mà không biết ăn thì quả là phí một đời người, giờ tìm đâu ra nữa mà nếm.


Passion có nhiều thứ lắm. Có thứ quả ruột đỏ, cũng có thứ ruột vàng trông rất đẹp mắt. Thành quả rồi thì không thấy còn lưới bao quanh như lạc tiên dại nhà mình. Có dạo bà xã bị chứng mất ngủ, tôi nhớ lại hồi xưa có đọc sách thuốc VN nói lạc tiên có tác dụng an thần. Mới lên mạng tìm "passion medicinal plants" thấy sách báo nước ngoài viết nhiều về tác dụng an thần và các ứng dụng khác của passion. Các bộ phận của cây đều ít nhiều chứa hoạt chất. Bọn mình mới dùng thử lá làm trà, chế biến rất đơn giản, vị không đắng, thấy cũng lành.


Passion và lạc tiên cùng họ Passifloraceae, giống Passiflora. Trong Passiflora có khoảng 500 loài, có loài P. tonkinesis (Tonkin là tên Tây ngày xưa của xứ Bắc Kỳ). Tên gọi "passion" trong tiếng Anh bắt nguồn từ "passion of Jesus". Khi nào có dịp bạn hãy ngắm kỹ một bông hoa lạc tiên hay chanh dây xem có đúng là có 10 cánh hoa tượng trưng cho 10 vị thánh tông đồ bao quanh Jesus, đài nhị trông như cái miện cỏ gai của Chúa (crown of thorns), và nhiều chi tiết nhỏ nữa của cuộc hành hình thập ác mà 3Chai lười học nên chưa biết hết để kể cho các bạn.


 


 


 



Từ: ThoaNP
10/06/2012 08:59:54

@Bác Tổng và BaChai: mình nghĩ chanh dây và lạc tiên khác nhau chứ. Chanh dây không thấy có lớp lưới bao quanh. Hồi nhỏ đi sơ tán mình cũng thấy lạc tiên khắp nơi nhưng không biết là quả lạc tiên chín vàng có thể ăn được (trong khi quả nào ăn được cũng bị càn sạch sẽ, từ quả duối bé xíu trở đi). Và cũng chưa để ý hoa lạc tiên nữa, không ngờ đẹp thế.


Cám ơn bác Tổng.



Từ: NghiPH
10/06/2012 07:36:55

Anh BaChai: Hồi chúng tôi còn ở khu tập thể Cống Vị cũng có trồng chanh dây (chanh leo) trước hiên nhà. Chúng tôi làm giàn hẳn hoi. Chanh leo mọc lên rất tươi tốt, ra nhiều hoa, đậu nhiều quả. Quả chanh leo khi chín có mầu đỏ tím. Ruột của nó dùng để pha nước uống rất ngon. Bây giờ về Láng Hạ nhà tôi không có chanh leo nữa. Nhưng vì thích loại quả này nên nhà tôi vẫn ra chợ mua về pha nước uống.


Qua anh BaChai mới được biết lá của cây chanh leo còn được phơi khô để làm trà ngủ như lá cây lạc tiên. Cám ơn anh về thông tin này.



Từ: 3Chai
09/06/2012 23:40:53

Cây lạc tiên của bác Tổng là họ hàng hoang dại của passion fruit (chanh dây). Quả passion cũng thơm chua chua ngọt ngọt như lạc tiên nhưng lớn bằng trái chanh, Nhà mình trước có 2 giàn, một cây hoa trắng có quả, cây hoa đỏ chỉ làm cảnh không có quả. Cả 2 cây đã qua đời nhưng nhà vẫn còn lại một hũ lá phơi khô làm trà ngủ.



Từ: CucNT
09/06/2012 21:21:58

Lạc tiên đi vào hồi ức, trốn vào trong tâm khảm của bác Tổng rồi. Giờ thì không có từ gì để gọi bác Tổng nữa: là nhà sinh vật học, nhà y học dân tộc, nhà  nông thôn học...


Không thể ngờ được một người suốt ngày nghiên cứu về Luật - trong toà nhà bê tông cốt thép nơi phố phường Hà Nội mà tâm hồn lại rộng mở với thiên nhiên cỏ cây ở quê nhà. Dưới ngòi bút của bác Tổng thiên nhiên thật hiền hoà, tươi mát, đầy sức sống và cất dấu bao kỷ niệm ngọt ngào của tuổi ấu thơ. Bác Tổng thật rộng lượng khi cho rằng các chú chim, rắn ăn mất trái lạc tiên  của bác cũng là điều đương nhiên. "Mọi loài đều bình đẳng trong hưởng thụ sản vật của giới tự nhiên". Thiên nhiên bao la xung quanh ta nhưng có lẽ chỉ bác Tổng mới phát hiện ra nhiều điều giản dị mà thiêng liêng, kỳ thú đến vậy.