Đêm thứ bẩy, 29/12/2012 tôi đi xem kịch Lời thề thứ 9. Kịch bản Lưu Quang Vũ. Đạo diễn Xuân Huyền. Trợ lý đạo diễn: Chí Trung. Kịch do các nghệ sĩ Nhà hát Tuổi Trẻ dàn dựng và biểu diễn. Xin kể lại nội dung của vở kịch. 

Ông Hà có con trai là Hiến đóng quân trên biên giới. Ông lên thăm con. Ông vốn là sư trưởng sư đoàn nơi con ông tại ngũ, nay ông là chủ tịch tỉnh. Gần đến nơi, ông xuống xe đi bộ để thăm lại những nơi mà một thời ông đã gắn bó. Bỗng ông bị hai người tự xưng là lính chặn lại. Họ nghi ông là người buôn lậu nên đã yêu cầu ông để lại cái cặp căng phồng. Theo họ, không là kẻ buôn lậu thì ai dại gì mà đi vào vùng rừng núi nguy hiểm này. Ông nói thế nào họ vẫn  quyết định tịch thu cái cặp. Ông bảo họ đọc lại Lời thề thứ 9 thì người lính có hai cái răng sứt nói là không thèm đọc cho cái kẻ đi buôn lậu nghe. Ông đi rồi. Hai ngươi lính mở cặp ra xem. Một anh có tên là Xuyên, một anh tên là Đôn sứt. Còn người thứ ba trong tổ 3 người là Hiến đang đứng gác ở một nơi khác. Đôn và Xuyên thấy trong cặp có mấy cái thư, gói bánh, hộp sữa, cái quần đùi và một ít tiền. Họ thích nhất là trong cặp có tiền.

Ở quê hương Xuyên, bố Xuyên bị bắt do tố cáo các hành vi tham ô, tham nhũng đất đai, ức hiếp nhân dân của chủ tịch xã Quách Văn Thuần. Tay chủ tịch xã có quan hệ dắt dây thân thiết với các cán bộ xã, huyện, tỉnh. Hắn rất tự tin về vây cánh của mình. Hắn coi trời bằng vung. Còn bố Xuyên vốn là bộ đội kháng Pháp. Chủ tịch xã tống giam ông vào căn hầm đất phía sau trụ sở ủy ban. Ông bị bệnh tim. Sức khỏe rất yếu. Vợ ông gửi đơn kêu cứu khắp nơi. Gửi cả lên chủ tịch tỉnh Hà mà không được giải quyết.

Cô bé Lan hàng xóm đang được con trai ông chủ tịch xã (suốt ngày vi vu trên xe cúp theo đuổi) đã viết thư báo cho Xuyên biết tình cảnh của bố anh. Chính cô bé này đã tận tình đưa mẹ Xuyên đi khắp các cơ quan nhà nước để khiếu nại. Hôm nay Lan lại đưa mẹ Xuyên đến phòng tiếp dân của Ủy ban nhân dân tỉnh với hy vọng được ông chủ tịch tiếp. Tại phòng tiếp dân có những khẩu hiệu: “Cán bộ là đầy tớ trung thành, tận tụy của nhân dân; “Nhân dân làm chủ”. Bà Mỡi- chánh Văn phòng UBND tỉnh yêu cầu mẹ Xuyên về địa phương nộp đơn theo đúng trình tự, thủ tục. Thấy cái bảng ghi khẩu hiệu: Nhân dân làm chủ to quá, bà chánh Văn phòng chỉ đạo cho nhân viên: “Sao lại để cái bảng dân làm chủ to thế. Treo cái bảng to thế dân người ta nhìn thấy tưởng mình được làm chủ thật thì có mà loạn. Thay ngay cái khác be bé thôi!”.

Trên biên giới ba chiến sĩ Đôn sứt- Hiến- Xuyên do có thành tích diệt thám báo nên được Ban chỉ huy đại đội thưởng 3 ngày phép. Họ đã bàn bạc và quyết định về quê cứu bố của Xuyên khỏi cảnh bị giam cầm. Nhờ tịch thu cặp của kẻ buôn lậu mà họ đã có một ít tiền nhảy xe, nhảy tầu về quê. Thật trớ trêu: Khi Hiến từ một điểm chốt trở về xem cái cặp thì phát hiện ra có thư của mẹ và các em. Qua mô tả của hai đồng đội, anh biết hai bạn của mình đã tịch thu cặp của bố. Cả ba vô cùng bối rối. Lính lại đi trấn lột của dân mà dân ở đây chính là người nhà của mình?

Tại trụ sở trung đoàn, Chủ tịch tỉnh Hà, trước là sư trưởng sư đoàn này đang phàn nàn với Trung đoàn trưởng và Chính ủy về việc bị lính ta trấn lột. Chính ủy đề nghị ông chủ tịch kể lại nơi bị trấn lột và mô tả hai người lính chặn ông. Ông tả một trong hai người lính trấn ông có cái sẹo bên má phải và có hai cái răng bị sứt. Nghe tin này chính ủy bàng hoàng. Không lẽ lại là Đôn sứt? Người chiến sĩ vô cùng dũng cảm chiến đấu với bọn tham báo mà lại trở thành kẻ trấn lột ư? Trung đoàn trưởng đi xác minh về cho biết: Những kẻ trấn lột ông Hà là Xuyên, là Đôn  và cả Hiến con trai ông chủ tịch tỉnh cũng nhận là người trong nhóm đó. Một quyết định được đưa ra:- Lệnh cho quân báo bắt tống giam cả ba người.

Biết tin dữ Vân- cô gái làm văn thư ở Trung đoàn bộ rất mến chiến sĩ Hiến, đã chạy một mạch về đại đội để báo cho Hiến- Đôn- Xuyên biết. Tại đơn vị ba chiến sĩ đang lên kế hoạch về quê giải cứu cho bố của Xuyên. Khi Vân báo tin có lệnh bắt giam, ba chiến sĩ vô cùng lo lắng. Họ rất lo kế hoạch giải cứu bố Xuyên mà không được thực hiện thì tính mạng của ông sẽ bị đe dọa. Đại đội trưởng đến, ba chiến sĩ đã nói rõ ý định của họ. Đôn sứt day dứt nói với đại đội trưởng và hai chiến hữu của mình: “Chúng ta vẫn nói nước ta tươi đẹp. Tươi đẹp ở chỗ nào đây. Chúng ta vẫn nói dân ta anh hùng. Dân ta có anh hùng thật không? Dân ta nhát lắm!”.

Trước đó, đại đội trưởng đã nhận được lệnh quản lý chặt ba chiến sĩ để sáng hôm sau lực lượng chức năng đến bắt. Dù biết rằng, mình sẽ bị mất chức, bị kỷ luật nặng nhưng đại đội trưởng đã hành động theo tiếng nói của trái tim: Đồng ý cho ba chiến sĩ về quê giải cứu cho bố của Xuyên.

Ba chiến sĩ nhận thấy: Sáng mai lệnh bắt mới được thực thi. Vậy cần phải hành động ngay. Họ sẽ ra đường bắt xe tải ra ga, rồi từ đó bắt tầu về quê Xuyên. Nói là làm họ lao đi để lại Vân văn thư ngơ ngác, lo âu.

Sáng hôm sau lực lượng bắt giữ kéo đến. Ba chiến sĩ đã rời khỏi đơn vị. Đại đội trưởng bị chất vấn về tội để các chiến sĩ trốn lệnh bắt. Anh nhận hoàn toàn trách nhiệm về hành động đã không giữ các chiến sĩ ở lại đơn vị nhưng kiên quyết không đồng ý với Trung đoàn trưởng, Chính ủy và ông Chủ tịch tỉnh coi ba chiến sĩ Hiến- Xuyên- Đôn những những chiến sĩ hư hỏng. Lệnh truy nã được phát ra. Cả một lực lượng hùng hậu được huy động đi bắt ba người lính vi phạm kỷ luật nghiêm trọng.

Trong lúc ấy, ba chiến sĩ của chúng ta đã tiếp cận được mục tiêu trụ sở ủy ban nhân dân xã. Họ xông vào trụ sở giữa lúc tay chủ tịch đang say sưa nghe ca vọng cổ. Họ trói người bảo vệ lại,  họ cắt dây điện thoại. Đôn sứt và Hiến vạch tội chủ tịch Thuần. Rồi họ nhanh chóng giải thoát cho bố Xuyên và tống giam ngay tay chủ tịch xã vào cái hầm đất.

Ba chiến sĩ đưa bố Xuyên về nhà. Do bị giam giữ nhiều ngày ông đã bị ngất. Khi biết sự tình con mình cùng hai người bạn đã bỏ đơn vị về giải cứu cho bố, mẹ Xuyên vô cùng lo lắng. Bố Xuyến tỉnh lại. Nghe rõ mọi chuyện, ông yêu cầu ba chiến sĩ đưa ông về trụ sở ủy ban xã và lập tức quay lại đơn vị.  Đúng lúc ấy cô bé Lan hàng xóm chạy sang thông báo: Lực lượng đi bắt ba chiến sĩ đang kéo đến. Xuyên, Đôn sứt, Hiến vội chào bố mẹ Xuyên, xách súng chạy lên đồi cố thủ. Lan lao theo.

Trong lực lượng vây bắt ba chiến sĩ có Trung đoàn trưởng, Chính ủy, Đại đội trưởng, Chủ tịch tỉnh Hà, Vân- cô văn thư. Và đủ đại diện các phòng ban của huyện, của xã (!). Có cả tay Thuần chủ tịch xã đã được cứu ra khỏi hầm. Hắn dùng loa kêu gọi các chiến sĩ ra chịu tội. Rồi tiếp đó là Trung đoàn trưởng, Chính ủy, Đại đội trưởng ra sức thuyết phục. Vân văn thư trung đoàn thuyết phục không được đã lao lên đồi với các chiến sĩ. Mọi người yêu cầu ông chủ tịch tỉnh nói chuyện với các chiến sĩ nhưng ông lặng thinh.

Cuối cùng bà mẹ của Xuyên đã muợn cái ghế của ông chủ tịch tỉnh đang ngồi để đứng lên nói chuyện với ba chiến sĩ và 2 cô con gái.

 Họ nghe lời bà, lần lượt đi ra ôm hôn bà. Họ đứng bao quanh Người Mẹ. Người Mẹ ôm các con, nói với các con mà như nói với bao người:

- Các con ơi! Đến bao giờ dân mình mới hết khổ, các con ơi!

  Các con ơi! Đến bao giờ dân mình mới hết khổ, các con ơi!

Ghi chú: Lời thề thứ 7 và Lời thề thứ 9 trong 10 lời thề của quân nhân Quân đội nhân dân Việt Nam:

            Lời thề thứ 7: Xin thề: Đoàn kết chặt chẽ với nhau như ruột thịt trên tình thương yêu giai cấp; hết lòng giúp đỡ nhau lúc thường cũng như lúc ra trận; thực hiện toàn quân một ý chí!

            Lời thề thứ 9: Xin thề:  Khi tiếp xúc với nhân dân làm đúng ba điều nên:

-          Kính trọng dân

-          Giúp đỡ dân

-          Bảo vệ dân

và ba điều răn:

-          Không lấy của dân

-          Không dọa nạt dân

-          Không quấy nhiễu dân

Để gây lòng tin cậy, yêu mến của nhân dân, thực hiện quân với dân một ý chí!